του Δημήτρη Παπαδημούλη
Η Ευρωπαϊκή Αριστερά είχε έγκαιρα προειδοποιήσει για την προβληματική αρχιτεκτονική, τις μονομέρειες, τις δομικές αδυναμίες και τα "κατασκευαστικά λάθη" της ΟΝΕ και του ευρώ. Είχαμε έγκαιρα επισημάνει τους κινδύνους από τη δημιουργία ενός κοινού νομίσματος με διαφορετικούς εθνικούς προϋπολογισμούς, διαφορετικά πρότυπα κοινωνικού κράτους, κατακερματισμένους οικονομικούς θεσμούς και χωρίς ισχυρούς μηχανισμούς και πόρους για πολιτικές σύγκλισης και συνοχής.
Δυστυχώς, οι επισημάνσεις της Αριστεράς, όπως και του συνόλου των οικονομολόγων, από όλες τις σχολές σκέψης, δεν εισακούστηκαν, προφανώς για πολιτικούς λόγους. Σήμερα, όμως, η ΟΝΕ και η Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά λόγω της κρίσης έρχεται αντιμέτωπη με νέες πολιτικές προκλήσεις. Από τη μια έχουμε φαινόμενα διαλυτικά στο εσωτερικό της Ε.Ε. (σχέδιο Σόιμπλε για Grexit, απουσία κοινής στάσης στο προσφυγικό κ.ά.) και από την άλλη την ανάγκη να αντιμετωπίσουμε κοινά ευρωπαϊκά προβλήματα με κοινά εργαλεία και μηχανισμούς.
Μια τέτοια πρόταση είναι και η δημιουργία ενός Κοινού Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανεργίας, που έχει προταθεί εδώ και καιρό από τον Ιταλό υπουργό Οικονομικών Πιέρ Κάρλο Παντοάν.
Η πρόταση είναι αρκετά απλή και εύκολη στην υλοποίησή της. Τα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης, με ευθύνη της Κομισιόν, θα ιδρύσουν ένα Κοινό Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανεργίας, το οποίο θα ενεργοποιείται κάθε φορά ένα κράτος - μέλος αντιμετωπίζει αύξηση στην κυκλική ανεργία, δηλαδή στην ανεργία που δημιουργείται από οικονομική ύφεση.
Πρόκειται για πρόταση μερικής αμοιβαιοποίησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αντιμετώπιση του οξυμμένου προβλήματος της ανεργίας.
Αυτό το ταμείο θα μπορούσε να χρηματοδοτεί ένα μέρος (περίπου 40% - 50%) των πολιτικών στήριξης των ανέργων που παρέχει κάθε κράτος-μέλος, λειτουργώντας συμπληρωματικά στα εθνικά συστήματα απασχόλησης. Με αυτό τον τρόπο, τα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης θα επιτύγχαναν πιο εύκολα τους δημοσιονομικούς τους στόχους, διατηρώντας ταυτόχρονα σε ισχύ τους αντι-κυκλικούς μηχανισμούς τους, όπως την οικονομική στήριξη των ανέργων, ακριβώς σε μια περίοδο που το έχουν ανάγκη, δηλαδή τη στιγμή ενός οικονομικού σοκ.
Τέλος, για τη σύσταση ενός τέτοιου ευρωπαϊκού ταμείου για την ανεργία δεν απαιτούνται μεγάλες και χρονοβόρες αλλαγές στις ευρωπαϊκές Συνθήκες, αφού τα άρθρα 136 και 175 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε., επιτρέπουν τις πολιτικές πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στον καλύτερο συντονισμό των οικονομικών πολιτικών της Ένωσης.
Η πρόταση για τη σύσταση Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανεργίας δεν αποτελεί μονάχα μεταφορά πόρων εντός της Ευρωζώνης ούτε απλή διευκόλυνση (το καρότο) για να επιτυγχάνονται σφιχτοί εθνικοί προϋπολογισμοί και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (το μαστίγιο).
Πριν λίγες ημέρες, την 1η Δεκεμβρίου, η αρμόδια επίτροπος Απασχόλησης κ. Thyssen, απαντώντας σε σχετική ερώτησή μου, επιβεβαίωσε ότι η Κομισιόν εξετάζει και ετοιμάζει μια τέτοια πρόταση.
Το στοίχημα όμως είναι αυτός ο στόχος να γίνει υπόθεση πανευρωπαϊκής πολιτικής και κοινωνικής διεκδίκησης. Αν το "παιχνίδι" παιχτεί μόνο πίσω από τις κλειστές πόρτες της ευρωπαϊκής ελίτ, τότε και αυτή η πρόταση θα παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες, καθώς ήδη συναντά τις αντιδράσεις του κ. Σόιμπλε και των λοιπών Ταλιμπάν γερμανικής κοπής νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ΟΝΕ έχουν ανάγκη από κοινά εργαλεία για την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων, όπως της ανεργίας, που παραμένει υψηλή σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Επίσης, έχει ανάγκη από ενοποιητικές πρωτοβουλίες που θα καλύπτουν τα μεγάλα «ελλείμματα» του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, όπως το έλλειμμα του κοινωνικού κράτους.
Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, όμως, και μάλιστα σε προοδευτική κατεύθυνση, δεν είναι κάτι εύκολο. Απαιτεί μεγάλη πολιτική δουλειά και στοχευμένους αγώνες, με ευρύτερες πολιτικές συμμαχίες, ώστε να απομονωθούν εκείνες οι φωνές στο εσωτερικό της Ε.Ε. που θέλουν μια Ευρώπη της ακραίας και άδικης λιτότητας και της ζούγκλας των χρηματαγορών. Αυτόν τον αγώνα δίνει καθημερινά ο ΣΥΡΙΖΑ και η ελληνική κυβέρνηση, μαζί με τις αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης. Αυτός ο αγώνας υπηρετεί τα συμφέροντα της μεγάλης πλειοψηφίας των ευρωπαϊκών λαών, που δεν θέλουν τα αξιακά θεμέλια της Ευρώπης να αντικατασταθούν από την ασυδοσία των αγορών, την ξενοφοβία και την επιβολή του ισχυρού.
