Γράφει η Ρένα Δούρου, Περιφερειάρχης Αττικής
Το
προσφυγικό/μεταναστευτικό φαινόμενο, πρωτόγνωρης, σύμφωνα με τον
ΟΗΕ, έκτασης, επιβάλλει σοβαρή, συστηματική, συνεκτική κοινή ευρωπαϊκή
πολιτική. Ολες οι βαθμίδες διακυβέρνησης -Τοπική Αυτοδιοίκηση, κεντρικές
κυβερνήσεις, ευρωπαϊκοί θεσμοί- οφείλουν να επιδείξουν έμπρακτη
αλληλεγγύη. Στο πλαίσιο αυτό, στην Περιφέρεια Αττικής αναλάβαμε την
πρωτοβουλία σειράς ευρωπαϊκών επαφών με στόχο: πρώτον, την ενημέρωση
για την κατάσταση του προσφυγικού/μεταναστευτικού και τις
ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει στην Αττική, δεύτερον, την ανάδειξη της
περιφερειακής διάστασης που μπορεί και πρέπει να λάβει η αντιμετώπιση
του ζητήματος, τρίτον, την ανάγκη συντονισμού των
ενεργειών-πρωτοβουλιών προκειμένου να καταστούν οι τοπικές και
περιφερειακές αρχές συνομιλητές των αρμόδιων για το θέμα, θεσμών της
ΕΕ.
Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και η επιστολή που στείλαμε, οι περιφέρειες Αττικής, Σικελίας και Λάτσιο, στην Κομισιόν, στο Συμβούλιο, στην Ευρωβουλή, καθώς και στους δύο Ευρωπαίους επιτρόπους για τη Μετανάστευση και την Ανθρωπιστική βοήθεια, κ. Αβραμόπουλο και Στυλιανίδη. Πρόκειται για την αφετηρία μιας κοινής προσπάθειας για την ευρωπαϊκή απάντηση που χρειάζεται να δώσουμε, ο καθένας από τη θέση ευθύνης του, σε αυτό που δεν πρέπει να αποκαλείται «προσφυγική κρίση», αλλά κρίση πολιτικής της ΕΕ. Δεν πρόκειται για μια επιστολή που κάνει γενικά και αόριστα «έκκληση» για μια «άλλη, διαφορετική» πολιτική, αλλά προχωρά σε σαφείς προτάσεις προκειμένου να μπουν οι βάσεις πολύπλευρων συνεργειών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων πλευρών, σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό επίπεδο.
Τέλος, επί τάπητος τέθηκαν και ζητήματα ευρύτερα, που άπτονται του προσφυγικού/μεταναστευτικού. Οπως για παράδειγμα μια πρώτη αποτίμηση των αποτελεσμάτων της συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας, υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων στην τελευταία, αλλά και η πρόταση Ρέντσι για ανάπτυξη συνεργειών με τις τρίτες χώρες (εκτός ΕΕ) και την κατανομή του οικονομικού βάρους που προτείνει με έκδοση ευρω-ομολόγων.
Να σημειωθεί ότι στις 15 Απριλίου ο Ιταλός πρωθυπουργός απέστειλε πρόταση για συμφωνία - πλαίσιο της ΕΕ για εκπόνηση μοντέλου με τρίτες χώρες (προέλευσης ή και διέλευσης), με χρηματοδότηση μέσω ευρωομολόγων. Βρισκόμαστε μπροστά σε νέα δεδομένα και επιβάλλονται νέες πολιτικές, όπως η ριζική αναθεώρηση του συστήματος του κανονισμού του Δουβλίνου και μια πραγματικά ενιαία πολιτική ασύλου. Τούτο συνεπάγεται και τα αντίστοιχα νέα εργαλεία και μια ριζικά νέα αντιμετώπιση των σχέσεων της ΕΕ με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, οι οποίες είναι σημαντικό να συμπεριληφθούν στους θεσμικούς συνομιλητές της Κομισιόν, να έχουν λόγο στον καθορισμό των πολιτικών, αλλά και πρόσβαση στους υπάρχοντες και μελλοντικούς πόρους, στα σχετικά Ταμεία και χρηματοδοτικά εργαλεία. Είναι απαραίτητοι συνομιλητές για μια ευρωπαϊκή κοινή πολιτική για το μεταναστευτικό, καθώς αποτελούν αναπόδραστους παράγοντες εμβάθυνσης της δημοκρατίας στην Ευρώπη.
Και τούτο γιατί διαθέτουν δημοκρατική νομιμοποίηση λόγω της άμεσης, στις περισσότερες των περιπτώσεων, εκλογής τους από τους πολίτες και έχουν, λόγω της φύσης και της δομής τους, απευθείας γνώση των επιτόπου ζητημάτων που τίθενται/δημιουργούνται από τις μεταναστευτικές/προσφυγικές ροές. Τελευταίο αλλά όχι έσχατο, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μπορούν να λειτουργήσουν συντονιστικά και σε συνέργεια τόσο με την κεντρική εξουσία όσο και με τις ΜΚΟ.
Γιατί το στοίχημα μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής πρέπει οπωσδήποτε να κερδηθεί. Ειδικά σήμερα, περίοδο που σημαδεύεται από την άνοδο ρατσιστικών και ξενοφοβικών κομμάτων, από φυγόκεντρες τάσεις, τύπου Brexit, και από εθνικιστική εσωστρέφεια, όπως αυτή εκφράζεται με το κλείσιμο των συνόρων και την ύψωση φρακτών. Γι' αυτό και ο ρόλος των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην προάσπιση και εμβάθυνση της Δημοκρατίας και του κράτους δικαίου και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν είναι απλά κρίσιμος αλλά καθοριστικής σημασίας. Γιατί αποτελούν κρίσιμης σπουδαιότητας οδό για την υπέρβαση της σημερινής κρίσης πολιτικής που αντιμετωπίζει η ΕΕ.
Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και η επιστολή που στείλαμε, οι περιφέρειες Αττικής, Σικελίας και Λάτσιο, στην Κομισιόν, στο Συμβούλιο, στην Ευρωβουλή, καθώς και στους δύο Ευρωπαίους επιτρόπους για τη Μετανάστευση και την Ανθρωπιστική βοήθεια, κ. Αβραμόπουλο και Στυλιανίδη. Πρόκειται για την αφετηρία μιας κοινής προσπάθειας για την ευρωπαϊκή απάντηση που χρειάζεται να δώσουμε, ο καθένας από τη θέση ευθύνης του, σε αυτό που δεν πρέπει να αποκαλείται «προσφυγική κρίση», αλλά κρίση πολιτικής της ΕΕ. Δεν πρόκειται για μια επιστολή που κάνει γενικά και αόριστα «έκκληση» για μια «άλλη, διαφορετική» πολιτική, αλλά προχωρά σε σαφείς προτάσεις προκειμένου να μπουν οι βάσεις πολύπλευρων συνεργειών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων πλευρών, σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό επίπεδο.
Τέλος, επί τάπητος τέθηκαν και ζητήματα ευρύτερα, που άπτονται του προσφυγικού/μεταναστευτικού. Οπως για παράδειγμα μια πρώτη αποτίμηση των αποτελεσμάτων της συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας, υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων στην τελευταία, αλλά και η πρόταση Ρέντσι για ανάπτυξη συνεργειών με τις τρίτες χώρες (εκτός ΕΕ) και την κατανομή του οικονομικού βάρους που προτείνει με έκδοση ευρω-ομολόγων.
Να σημειωθεί ότι στις 15 Απριλίου ο Ιταλός πρωθυπουργός απέστειλε πρόταση για συμφωνία - πλαίσιο της ΕΕ για εκπόνηση μοντέλου με τρίτες χώρες (προέλευσης ή και διέλευσης), με χρηματοδότηση μέσω ευρωομολόγων. Βρισκόμαστε μπροστά σε νέα δεδομένα και επιβάλλονται νέες πολιτικές, όπως η ριζική αναθεώρηση του συστήματος του κανονισμού του Δουβλίνου και μια πραγματικά ενιαία πολιτική ασύλου. Τούτο συνεπάγεται και τα αντίστοιχα νέα εργαλεία και μια ριζικά νέα αντιμετώπιση των σχέσεων της ΕΕ με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, οι οποίες είναι σημαντικό να συμπεριληφθούν στους θεσμικούς συνομιλητές της Κομισιόν, να έχουν λόγο στον καθορισμό των πολιτικών, αλλά και πρόσβαση στους υπάρχοντες και μελλοντικούς πόρους, στα σχετικά Ταμεία και χρηματοδοτικά εργαλεία. Είναι απαραίτητοι συνομιλητές για μια ευρωπαϊκή κοινή πολιτική για το μεταναστευτικό, καθώς αποτελούν αναπόδραστους παράγοντες εμβάθυνσης της δημοκρατίας στην Ευρώπη.
Και τούτο γιατί διαθέτουν δημοκρατική νομιμοποίηση λόγω της άμεσης, στις περισσότερες των περιπτώσεων, εκλογής τους από τους πολίτες και έχουν, λόγω της φύσης και της δομής τους, απευθείας γνώση των επιτόπου ζητημάτων που τίθενται/δημιουργούνται από τις μεταναστευτικές/προσφυγικές ροές. Τελευταίο αλλά όχι έσχατο, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μπορούν να λειτουργήσουν συντονιστικά και σε συνέργεια τόσο με την κεντρική εξουσία όσο και με τις ΜΚΟ.
Γιατί το στοίχημα μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής πρέπει οπωσδήποτε να κερδηθεί. Ειδικά σήμερα, περίοδο που σημαδεύεται από την άνοδο ρατσιστικών και ξενοφοβικών κομμάτων, από φυγόκεντρες τάσεις, τύπου Brexit, και από εθνικιστική εσωστρέφεια, όπως αυτή εκφράζεται με το κλείσιμο των συνόρων και την ύψωση φρακτών. Γι' αυτό και ο ρόλος των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην προάσπιση και εμβάθυνση της Δημοκρατίας και του κράτους δικαίου και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν είναι απλά κρίσιμος αλλά καθοριστικής σημασίας. Γιατί αποτελούν κρίσιμης σπουδαιότητας οδό για την υπέρβαση της σημερινής κρίσης πολιτικής που αντιμετωπίζει η ΕΕ.
