του Γιώργου Μελιγγώνη
Για όσους παρακολουθούν την πολύχρονη πορεία της διαδικασίας ευρωπαϊκής ενοποίησης, αποτελεί κοινό τόπο η πολύ αργή ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται τα πράγματα. Μάλιστα, κατά πολλούς, οι παραλυτικές ισορροπίες μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων και η βραδύτητα με την οποία η Ευρώπη παίρνει αποφάσεις και περνά από την θεωρία στην πράξη, είναι η βασική αιτία για την οποία ως τώρα η Ευρωζώνη δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει με αποτελεσματικό τρόπο τον παρόντα κύκλο της οικονομικής κρίσης, έτσι όπως αυτός ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2008, με την κατάρρευση της Lehman Brothers στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η Ευρώπη πλέον έχει ενσωματώσει σε ταυτοτικό χαρακτηριστικό της την φράση «πολύ λίγα, πολύ αργά» και αυτό αφορά κυρίως στο πώς ασθμαίνει, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και τρέχοντας πίσω από τις εξελίξεις.
Για όσους παρακολουθούν την πολύχρονη πορεία της διαδικασίας ευρωπαϊκής ενοποίησης, αποτελεί κοινό τόπο η πολύ αργή ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται τα πράγματα. Μάλιστα, κατά πολλούς, οι παραλυτικές ισορροπίες μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων και η βραδύτητα με την οποία η Ευρώπη παίρνει αποφάσεις και περνά από την θεωρία στην πράξη, είναι η βασική αιτία για την οποία ως τώρα η Ευρωζώνη δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει με αποτελεσματικό τρόπο τον παρόντα κύκλο της οικονομικής κρίσης, έτσι όπως αυτός ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2008, με την κατάρρευση της Lehman Brothers στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η Ευρώπη πλέον έχει ενσωματώσει σε ταυτοτικό χαρακτηριστικό της την φράση «πολύ λίγα, πολύ αργά» και αυτό αφορά κυρίως στο πώς ασθμαίνει, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και τρέχοντας πίσω από τις εξελίξεις.
Το 2016 δεν είναι 2015
Βεβαίως, εδώ και 1,5 χρόνο, η Ευρώπη έχει μπει σε νέα εποχή και οι εξελίξεις τρέχουν κάπως γρηγορότερα -και πάλι πολύ αργά, αλλά πάντως... με ταχύτητα φωτός για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
Όσο φιλο-ΣΥΡΙΖική και «επαρχιώτικη» κι αν φαίνεται η εκτίμηση ότι μετά την ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, κάτι άρχισε να αλλάζει στην Ευρώπη, η ευρωπαϊκή πραγματικότητα του τελευταίου ενάμιση χρόνου αποδεικνύει του λόγου το ασφαλές. Αρκεί κανείς να εξετάσει όλα τα δεδομένα σε αυτή την διαπραγμάτευση Αθήνας-δανειστών με τα δεδομένα στην αντίστοιχη περυσινή διαπραγμάτευση, για να διαπιστώσει πως η μόνη ομοιότητα του 2015 με τούτες τις μέρες είναι το άρωμα εμπλοκής σε μία διαπραγμάτευση που αργεί να τελειώσει.
Κατά τα λοιπά, όλα τα άλλα είναι διαφορετικά. Πέρυσι, η Ελλάδα ήταν μόνη της. Ευρωπαίοι και ΔΝΤ ήταν συνασπισμένοι και οδήγησαν μία χώρα σε κλείσιμο τραπεζών, ασφυξία και αναγκαστική συνθηκολόγηση, με τη συνδρομή του Μάριο Ντράγκι της ΕΚΤ.
Τώρα, το ΔΝΤ βρίσκει πρόθυμο σύμμαχο μόνο στο Βερολίνο. Ο Ντράγκι βρίσκεται σε κόντρα με τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, η ΕΚΤ έχει ήδη αγοράσει 2,5 δισ. ομόλογα του EFSF από ελληνικές τράπεζες και έχει ανακοινώσει ότι τα ελληνικά ομόλογα βρίσκονται ένα βήμα πριν την ένταξή τους στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Ο Ολάντ μόλις την περασμένη εβδομάδα «απείλησε» ότι θα στηρίξει το αίτημα Τσίπρα για έκτακτη σύγκληση Συνόδου Κορυφής, ενώ ο -πέρυσι εχθρικός- Ντάισελμπλουμ ανακοίνωσε χθες ότι το θέμα της διευθέτησης του ελληνικού χρέους εντάσσεται στην ατζέντα της συνεδρίασης του Eurogroup της ερχόμενης Δευτέρας. Κι όλα αυτά, όταν στην τελευταία συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, Γαλλία, Ιταλία και Πορτογαλία σχεδόν... έθεσαν βέτο στις αξιώσεις του ΔΝΤ για «μαξιλάρι μέτρων».
Πυκνές εξελίξεις
Όλα τα παραπάνω δείχνουν πως τα πράγματα στην Ευρώπη έχουν αρχίσει να κινούνται με ασυνήθιστη, για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, ταχύτητα, καθώς σπάνια ενάμισης χρόνος στην πολύχρονη ευρωπαϊκή ιστορία φέρνει τόσες αλλαγές στους συσχετισμούς μεταξύ των βασικών παικτών.
Και, σαν να μην έφταναν αυτά, την ώρα που οι συσχετισμοί στην Ευρώπη έχουν αλλάξει τόσο δραστικά, έχουν ξεκινήσει να μετρούν αντίστροφα οι 60 ημέρες που καθιστούν το ευρωπαϊκό τοπίο κινούμενη άμμο και τους συσχετισμούς εύθραυστους. Η ελληνική αξιολόγηση παραμένει σε εκκρεμότητα, με την Ευρώπη πλέον να έχει να αντιμετωπίσει -ως υπαρξιακό θέμα πια- το κατά πόσον θα «ανέχεται» τις νεοφιλελεύθερες εμμονές του ΔΝΤ ως παράγοντα αστάθειας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Ταυτόχρονα, στις 22 Μαΐου διεξάγονται στην Αυστρία οι επαναληπτικές εκλογές, με νωπό το σοκ από την επικράτηση της Ακροδεξιάς. Και έναν μήνα μετά, στις 23 Ιουνίου, οι Βρετανοί θα προσέλθουν στις κάλπες του δημοψηφίσματος για να αποφασίσουν αν θέλουν να παραμείνουν στην ευρωπαϊκή οικογένεια -για την ακρίβεια, για να αποφανθούν αν ήθελαν ποτέ. Και στις 26 Ιουνίου ενδέχεται να επιβεβαιωθεί η πολιτική αλλαγή στην Ισπανία, στις επαναληπτικές εθνικές εκλογές της χώρας.
Όλα τα παραπάνω, την ώρα που η Γαλλία του Φρανσουά Ολάντ κλυδωνίζεται από τα κοινωνικά κινήματα εναντίον των εργασιακών αλλαγών και ενόσω το Παρίσι απορρίπτει την ΤΤΙΡ, εκνευρίζοντας την Ουάσινγκτον. Και ενώ η σοσιαλιστική κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα στην Πορτογαλία βρίσκει τον βηματισμό της, με την στήριξη της πορτογαλικής ριζοσπαστικής Αριστεράς, αλλά και όταν η Ιταλία του Ματέο Ρέντσι στέλνει σαφές μήνυμα ότι δεν μπορεί η Γερμανία να διαφεντεύει την Ευρώπη.
Όλα τα παραπάνω συνθέτουν ένα σκηνικό κινούμενης άμμου, που ουδείς μπορεί να προβλέψει πού θα καταλήξει. Κανείς δεν μπορεί να «δει» αν οι κυοφορούμενες αλλαγές θα είναι για καλό ή για κακό. Πάντως, το σίγουρο είναι ότι δε θα πλήξουμε το επόμενο διάστημα. Αλλά και ότι αυτή τη φορά, στην Ευρώπη γράφεται Ιστορία με ταχύτητες πολύ μεγαλύτερες από τα συνήθη ευρωπαϊκά δεδομένα.
