Το μεταναστευτικό / προσφυγικό θέμα έχει πλέον υπερβεί τα ελληνικά σύνορα και έχει επιβληθεί ως άμεση προτεραιότητα στην ευρωπαϊκή ατζέντα, με τους ηγετικούς κύκλους της Ε.Ε. να επιχειρούν να αντιδράσουν με καθυστέρηση, επιφανειακά, χωρίς να επικεντρώνονται στις ρίζες του προβλήματος. Καθυστέρηση που καθίσταται ακόμη πια ασύγγνωστη από τη στιγμή που, ήδη από το 2008, το «Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο», υπογράμμιζε τη συμβολή της διεθνούς μετανάστευσης στην οικονομία και τη δημογραφία της Γηραιάς Ηπείρου: «Η διεθνής μετανάστευση μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία γιατί συνιστά παράγοντα ανθρώπινων και οικονομικών ανταλλαγών», «μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην οικονομική ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών - μελών που χρειάζονται μετανάστες λόγω της κατάστασης στις αγορές εργασίας τους ή για δημογραφικούς λόγους». Εξάλλου η υπόμνηση του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, της ανάγκης ενεργοποίησης των τεσσάρων πυλώνων του Συμφώνου, ήταν απολύτως εύστοχη σχετικά με τις παλινωδίες της ευρωπαϊκής πολιτικής στο θέμα αυτό.
Το γεγονός όμως της ευρωπαϊκής αβελτηρίας -αν όχι ανεπάρκειας- δεν απαλλάσσει τη χώρα μας από τις ευθύνες της για μια συνεκτική, σοβαρή, συνεπή πολιτική απέναντι σε ένα πρόβλημα που εδώ και χρόνια «έκρουε την θύρα» εις ώτα μη ακουόντων. Γιατί οι κυβερνήσεις της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ ήταν φανερό ότι είχαν συνειδητά επιλέξει την οδό της επικίνδυνης αναποτελεσματικότητας. Δηλαδή της εντυπωσιοθηρίας προς άγραν ψήφων με «στρατόπεδα», «τείχη», επιχειρήσεις τύπου «Ξένιου Δία». Τα αποτελέσματα είναι γνωστά: άνοδος της Ακροδεξιάς, ενώ παράλληλα όλο και περισσότεροι πρόσφυγες / μετανάστες πέφτουν στα δίκτυα της άγριας εκμετάλλευσης των δουλεμπόρων. Η καταδίκη των πολιτικών του Κανονισμού του «Δουβλίνου ΙΙ και ΙΙΙ» δεν αρκεί, απαιτείται η ανάληψη άμεσων πρωτοβουλιών σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να έχει η Αθήνα τη δυνατότητα να διεκδικήσει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, χρηματοδότηση μιας μεταναστευτικής πολιτικής με όρους ανθρωπιάς και ασφάλειας στη βάση των κειμένων του διεθνούς δικαίου. Εργαλεία υπάρχουν (όπως για παράδειγμα ο Ν. 3907/2011 που ενσωματώνει ευρωπαϊκή Οδηγία), χρειάζεται όμως να ενεργοποιηθούν. Άμεσα. Μέσα από τη συνεργασία της κεντρικής εξουσίας και με τους δύο βαθμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, χωρίς άγονους ανταγωνισμούς και μικροπολιτικές στοχεύσεις. Το ζήτημα είναι πάρα πολύ σοβαρό και δεν προσφέρεται ούτε για προσωπικές στρατηγικές αυτοπροβολής ούτε για κομματική εκμετάλλευση. Ήδη η Περιφέρεια Αττικής, στην υπόθεση των Σύρων προσφύγων τον Νοέμβριο - Δεκέμβριο του 2014 και τώρα, στο Κέντρο Υποδοχής του Βοτανικού, ανταποκρίθηκε άμεσα στην ανάγκη πρώτης αντιμετώπισης των αυξανόμενων προσφυγικών ροών.
Η έκταση λοιπόν του θέματος απαιτεί συλλογική κινητοποίηση και συνέργειες των θεσμών, με έμφαση στην αποτελεσματικότητα της παρέμβασης.
Στην κατεύθυνση αυτή καταγράφεται απολύτως θετικά η πρωτοβουλία του προέδρου της ΕΝΠΕ κ. Αγοραστού για έκτακτη συνεδρίαση του Δ.Σ. του οργάνου, την περασμένη Πέμπτη, στη Μυτιλήνη με θέμα τη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών.
Αυτή ακριβώς η διαχείριση απαιτεί άμεσες ενέργειες.
Πρώτη ενέργεια: Η καταμέτρηση / καταγραφή των μεταναστών / προσφύγων - ενέργεια απαραίτητη προκειμένου να δρομολογηθούν οι καταλληλότερες λύσεις εν όψει των αιτήσεων για παροχή ασύλου / προμήθεια ταξιδιωτικών ντοκουμέντων κ.ά. Απαραίτητη ενέργεια επίσης ενόψει και της κατάστρωσης ευρύτερης πολιτικής ένταξης των μεταναστών / προσφύγων με βάση εθνικό σχέδιο απασχόλησης και τις ανάγκες της οικονομίας. «Η συμβολή των μεταναστών στην οικονομία υπερβαίνει ό,τι λαμβάνουν με όρους κοινωνικών παροχών ή δημοσίων εξόδων», τονίζει, για παράδειγμα, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) διά στόματος του υπεύθυνου του Τμήματος διεθνών μεταναστευτικών ροών, Ζαν Κριστόφ Ντιμόν.
Πρακτικά η καταμέτρηση μπορεί να γίνει άμεσα καθώς υφίσταται ήδη το νομοθετικό πλαίσιο - ο Νόμος 3907/2011, ο οποίος στηρίζεται στη λειτουργία Κέντρων Υποδοχής, όχι στρατοπέδων, στις πύλες εισόδου της χώρας προκειμένου να διενεργείται εκεί η καταμέτρηση. Σύμφωνα με το άρθρο 7 του νόμου, εκεί γίνεται η καταγραφή των προσωπικών στοιχείων των μεταναστών / προσφύγων, ενώ, σύμφωνα με το άρθρο 9 εξειδικευμένο προσωπικό θα κρίνει ποιος επαναπροωθείται.
Παράλληλα, στα Κέντρα αυτά (άρθρο 11) μπορούν να ξεχωρίζουν, με ταχύρυθμες διαδικασίες, οι αιτούντες άσυλο. Ενδιαφέρον θα είχε στο σημείο αυτό η εμπειρία της Κυπριακής Δημοκρατίας με την ολοκληρωμένη, ανεξάρτητη Υπηρεσία Ασύλου, στελεχωμένη με εξειδικευμένο, καταρτισμένο προσωπικό, κυρίως κοινωνικούς λειτουργούς που διενεργούν τις συνεντεύξεις. Η διαδικασία αυτή καταμέτρησης / καταγραφής διασφαλίζει τους μετανάστες / πρόσφυγες γιατί λαμβάνουν ειδικό καθεστώς αναβολής της επιστροφής τους και εισάγονται σε φάση διαχείρισης της υπόθεσής τους από τις Αρχές.
Δεύτερη ενέργεια: Προκειμένου να εφαρμοστεί πλήρως ο 3907/2011, αποτελεσματικός έλεγχος από τις ελληνικές Αρχές, σε συνεργασία με την Ε.Ε. και τις υπηρεσίες της, στις πόλεις αιχμής - τα νησιά καθώς και τις μεγάλα αστικά κέντρα. Με τον τρόπο αυτό θα παταχθούν τα κυκλώματα δουλεμπορίας, ενώ θα απομονωθούν τα εγκληματικά ή/ και τζιχαντιστικά στοιχεία, που συνιστούν σοβαρές απειλές για τη συνοχή όλων των κοινωνιών.
Τρίτη ενέργεια: Παγίωση, με τη συνδρομή όλων των δημόσιων υπηρεσιών της χώρας, διαδικασίας επαναπροώθησης προς «σίγουρες» χώρες, που δεν βρίσκονται δηλαδή σε καθεστώς εκτάκτου ανάγκης (εμφυλίου, π.χ.). Η κίνηση αυτή απαιτεί ιδιαιτέρως δραστηριοποίηση του υπουργείου Εξωτερικών με την αρωγή και την τεχνογνωσία της Ε.Ε., προκειμένου να διασφαλιστεί η απαραίτητη συνεννόηση / συνεργασία με τις χώρες προέλευσης / επαναπροώθησης.
Τέταρτη ενέργεια: Ενίσχυση των θεσμοθετημένων από τον "Καλλικράτη", Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης.
Ο στόχος είναι, πέρα από την άμεση εκτόνωση της εκρηκτικής σημερινής κατάστασης στα νησιά, να αποκτήσει επιτέλους η χώρα ένα απλό, αποτελεσματικό, ταχύ και αξιόπιστο πλαίσιο αντιμετώπισης των διογκούμενων μεταναστευτικών / προσφυγικών ροών. Ένα πλαίσιο που θα αποβαίνει προς όφελος του τόπου και προς όφελος των ξεριζωμένων ανθρώπων που αναζητούν κι έχουν δικαίωμα σε αξιοπρεπή ζωή.
* Η Ρένα Δούρου είναι περιφερειάρχης Αττικής
