Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ και άλλα ΤΙΝΑ

του Στέφανου Καμπά

Το διεθνές περιβάλλον που βρίσκεται μια χώρα, εγγύτερο ή ευρύτερο, επιδρά αναμφισβήτητα στις επιλογές και τις δυνατότητές της. Οι χώρες και οι λαοί τους δεν εξελίσσονται σε αποστειρωμένες συνθήκες εργαστηρίου, ούτε λειτουργούν σε κενό αέρος, όπου οι δικές τους προθέσεις και επιδιώξεις είναι ανεπηρέαστες από το τι συμβαίνει γύρω τους. Είναι υποχρεωμένες, διαμορφώνοντας την εσωτερική και διεθνή πολιτική τους, τη δεδομένη στιγμή ή σε βάθος χρόνου, να λαμβάνουν υπόψη τους τις διεθνείς συνθήκες, τους πολιτικούς, οικονομικούς, στρατιωτικούς και λοιπούς συσχετισμούς.

Η Κυβέρνηση, από το πρώτο διάστημα που ανέλαβε, αναζήτησε νέες διεθνείς συνεργασίες και συμμαχίες, στα πλαίσια άσκησης μιας νέας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, που στόχευε και στην εξεύρεση νέων διεθνών οικονομικών συνεργασιών, επενδύσεων και αναπτυξιακών πόρων. Οι πιο προβεβλημένες προσπάθειες ήταν αυτές με τη Ρωσία, την Κίνα και διά μέσου αυτών με τις BRICS.

Το ενδιαφέρον που επεδείκνυαν αυτές οι χώρες για συνεργασία ήταν συνυφασμένο με την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Οι ηγέτες τους εξέφραζαν δημόσια από την αρχή την επιθυμία τους η Ελλάδα να αναζητήσει μια συμφωνία που θα την κρατά στην Ευρωζώνη. Τόσο η Κίνα, όσο και η Ρωσία, αλλά και οι BRICS δια των εκπροσώπων τους, δήλωναν δημόσια ότι η χώρα μας τους ενδιαφέρει επειδή είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης.

Ο λόγος προφανής και κατανοητός. Η χώρα μας τους ενδιέφερε ως "φιλική" και "πρόθυμη" πύλη εισόδου των προϊόντων τους σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν αντιμετώπιζαν φυσικά την Ελλάδα και τον λαό μας ούτε με την έννοια της "αλληλεγγύης των λαών", ούτε της "διεθνιστικής βοήθειας". Άλλωστε στις χώρες αυτές λειτουργεί ένας πολύ σκληρός καπιταλισμός (με συνθήκες και όρους χειρότερους της Ε.Ε.).

Ήταν σαφές ότι για τη χώρα μας οι διεθνείς αυτές συνεργασίες μπορούν να λειτουργήσουν ως "παράλληλη" πηγή επενδύσεων και χρηματοδότησης σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος, αλλά όχι ως "εναλλακτική". Πρώτα και κύρια γιατί δεν θα ήθελαν να ασχοληθούν με μια Ελλάδα μόνη και απομονωμένη. Π.χ. στη συμφωνία για τον αγωγό αερίου με την Ρωσία αναγνωριζόταν ότι η χρηματοδότηση και οι όροι "θα είναι συμβατοί με το ευρωπαϊκό δίκαιο και τους κανονισμούς της Ε.Ε", αφού άλλωστε ο στόχος κατασκευής του αγωγού θα ήταν η διανομή αερίου σε χώρες μέλη της Ε.Ε.

Από ένα τμήμα του κόμματος που εξέφραζε έναν αντι-Ε.Ε. δογματισμό -και παρότι είχε σαφή άποψη των ορίων και δυνατοτήτων, αφού ήταν στελέχη της Κυβέρνησης και σε καίρια κομματικά πόστα-, μεγιστοποιήθηκαν οι προοπτικές αυτών των συνεργασιών παρουσιάζοντάς τις ως συνολική "εναλλακτική" στήριξη της ελληνικής οικονομίας στην περίπτωση που επιλέγαμε πορεία ρήξης με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τις όποιες αυταπάτες ήρθαν να επιλύσουν κορυφαίοι αξιωματούχοι των χωρών αυτών τις κρίσιμες ημέρες των διαπραγματεύσεων:

Ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ ξεκαθάριζε στις 29 Ιουνίου: «Αυτό που εύχεται η Κίνα, είναι να δει μία Ευρώπη ενωμένη, μία Ευρώπη ευημερούσα και ένα ισχυρό ευρώ, καθώς αυτό δεν εξυπηρετεί μονάχα τα συμφέροντα της Ευρώπης αλλά επίσης εκείνα της Κίνας και του υπόλοιπου κόσμου» και εξέφρασε την επιθυμία της κινεζικής κυβέρνησης «να παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη και να επιτευχθεί μια συμφωνία μεταξύ της Αθήνας και των πιστωτών».

Ενώ στις 7 Ιουλίου (δυο μέρες μετά το δημοψήφισμα του ΟΧΙ, -και αυτό έχει τη σημασία του), κατά την έναρξη της 7ης Συνόδου Κορυφής των BRICS, τόσο οι Ρώσοι αξιωματούχοι όσο και αξιωματούχοι των BRICS απέκλειαν κάθε άμεση βοήθεια στην Ελλάδα και την καλούσαν να παραμείνει στην Ευρωζώνη.

Οι δηλώσεις αυτές διακινήθηκαν άμεσα από το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων:

- "Η Ελλάδα δεν μπορεί να συμμετάσχει σήμερα στη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα BRICS", δήλωνε ο Ρώσος υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης Αλεξέι Ουλιουκάιεφ. «Όχι, δεν νομίζω ότι είναι δυνατόν. Δεν νομίζω ότι η τράπεζα BRICS θα λύσει τα προβλήματα στην Ελλάδα... Η αύξηση των μελών που θα συμμετέχουν στην τράπεζα BRICS Τράπεζας είναι δυνατή μόνο υποθετικά» (αναλυτικά ΕΔΩ)

- Και ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ σε συνέντευξη μετά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου των Διοικητών της Τράπεζας των BRICS δήλωνε ότι "οι υπουργοί Οικονομικών των BRICS ελπίζουν στην ταχεία επίτευξη συμφωνίας μεταξύ της Ελλάδας και των Δανειστών, καθώς η κατάσταση της οικονομικής αβεβαιότητας όσον αφορά το χρέος αυξάνει τη μεταβλητότητα στις αγορές, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες" (RT_2).

- Ο διευθύνων σύμβουλος της VTB, της δεύτερης μεγαλύτερης ρωσικής τράπεζας Αντρέι Κόστιν, κατέστησε σαφές πως "η Ρωσία δεν είναι σε θέση να βοηθήσει στην επίλυση της ελληνικής κρίσης χρέους", τονίζοντας πως «η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να επιλύσει μόνη της την κρίση. Αυτό είναι πρόβλημα της Ευρώπης. Η Ευρώπη το δημιούργησε και θα πρέπει να το επιλύσει μόνη της. Δεν πιστεύω ότι η Ρωσία είναι σε θέση να βοηθήσει» (RT_3)

Προειδοποιούσαν ότι δεν υπάρχουν πιθανότητες οικονομικής συνεργασίας με τη χώρα μας εάν αυτή δεν παρέμενε στην ευρωζώνη. Μια Ελλάδα εκτός ευρωζώνης ΔΕΝ τους ενδιαφέρει, ούτε εμπορικά, ούτε παραγωγικά. Στάθηκα ιδιαίτερα στις χώρες αυτές γιατί με τις πολυεθνικές τους εταιρείες και τα κρατικά τους ταμεία, επενδύοντας δισ. δολάρια, κρατούν ζωντανές τις οικονομίες χωρών της Λατινικής Αμερικής, τις οποίες θεωρούμε ως πρότυπο ανεξαρτησίας (Βενεζουέλα, Κούβα κ.λπ.).

Αν λοιπόν δηλώνουν ευθέως την αδυναμία, ή την έλλειψη ενδιαφέροντος, να συμβάλλουν οικονομικά στην στήριξη μιας Ελλάδας εκτός ΕΕ, τότε ποια άλλα διεθνή ερείσματα και συμμαχίες θα είχε η χώρα μας αν στις 13 Ιουλίου επέλεγε την άτακτη χρεοκοπία, αντί της συμφωνίας;

Θα ήταν πραγματικά η τέλεια αυτοκτονία. Το θύμα, η Ελλάδα, θα αυτοχειριαζόταν χωρίς ευθύνη και εμπλοκή του θύτη (υπερσυντηρητικοί της Ευρώπης). Θα καταστρέφαμε τη χώρα μας εθελοντικά χωρίς αυτοί να λερώσουν τα χέρια τους.

Κάθε άλλη επιλογή από αυτή την δύσκολη συμφωνία θα ήταν ένας τυχοδιωκτισμός χωρίς αύριο. Είμαι σίγουρος ότι ακόμη και αυτοί που καταγγέλλουν τη Συμφωνία, αν βρίσκονταν στη θέση ευθύνης του Τσίπρα, θα ακολουθούσαν τον ίδιο δρόμο με αυτόν. Γιατί στις δεδομένες συνθήκες μόνον αυτός υπήρχε.

Αν επιπλέον σκεφτούμε ότι εκείνες τις μέρες "έσκαγε" η χρηματιστηριακή φούσκα της Κίνας, οδηγώντας την πανίσχυρη οικονομία της σε νομισματική κρίση και υποτιμήσεις, μπορούμε να φαντασθούμε τις συνθήκες που θα επικρατούσαν σήμερα σε μια Ελλάδα άτακτης χρεοκοπίας, εκτός ευρώ, με "εθνικό νόμισμα".

Αν επίσης λάβουμε υπόψη μας ότι στις μέρες των οικονομικών πιέσεων και των capital controls, χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις κατέφυγαν στην Βουλγαρία ανοίγοντας εκεί κωδικούς λειτουργίας, καταλαβαίνουμε ότι σε περίπτωση άτακτης χρεοκοπίας αυτό που τελικά θα επιτυγχάναμε θα ήταν η παραγωγική ανασυγκρότηση της ...Βουλγαρίας και όχι της Ελλάδας.

Στον ιδιαίτερα ευαίσθητο και εύφλεκτο αυτό γεωγραφικό χώρο, χωρίς ισχυρή παραγωγική ή εξαγωγική βάση, χωρίς ισχυρές και σταθερές διεθνείς συνεργασίες και υποστήριξη, χωρίς πηγές χρηματοδότησης, οι επιλογές ήταν ελάχιστες και το αποτέλεσμα μιας "ρήξης" σχεδόν προδιαγεγραμμένο.

Η Αριστερά θα είχε χρεωθεί διαχρονικά ότι με δική της ευθύνη οδήγησε τη χώρα και τον λαό μας στο βάραθρο της άτακτης χρεοκοπίας, όπως και σε άλλους ορατούς κινδύνους, μεταξύ αυτών και της εμφύλιας σύγκρουσης.

Ίσως αναρωτηθεί κάποιος/α: "μα, η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να σταθεί μόνη της, με αυτάρκεια, να αναπτυχθεί παραγωγικά χωρίς εξωτερικές χρηματοδοτήσεις κ.λπ.;"

Θα απαντούσα: "ποιά χώρα τις τελευταίες δεκαετίες (πριν και μετά τον υπαρκτό σοσιαλισμό) επιβίωσε μόνη, χωρίς να βασίζεται και στην ανάπτυξη διεθνών οικονομικών συνεργασιών;"

Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις, ούτε δεδομένοι δρόμοι με ασφαλή κατάληξη.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, τα μέλη και ιδίως τα στελέχη του, ως αντίληψη του οράματος και του προγράμματος για τη χώρα οφείλουμε να λαμβάνουμε ρεαλιστικά υπόψη μας το περιβάλλον και τις συνθήκες που θα δρομολογηθούν όλα αυτά που θέλουμε να κάνουμε. Έχοντας γνώση του Όλου και των ορίων του και όχι μόνο των αντιπαραθέσεων εντός της Ε.Ε. Γιατί ούτε αρχίζει, ούτε τελειώνει ο κόσμος στην Ε.Ε. Υπάρχουν και πιο δύσκολα.

Γι'αυτό θα μας βοηθούσε να μην μένουμε ερμητικά κλεισμένοι στη δική μας πραγματικότητα, αλλά να μελετούμε και να αξιολογούμε τη θέση και τις δυνατότητες της χώρας ως μικρό ή μεγαλύτερο τμήμα της διεθνούς πραγματικότητας, ώστε να μην καταρρέει ο κόσμος γύρω μας, αν χάνουμε μια μάχη σε έναν δύσκολο μακροχρόνιο αγώνα.

Και θα ήταν π.χ. χρήσιμο σε αυτό το γενικό πλαίσιο να αξιολογήσουμε γιατί αριστερές κυβερνήσεις στην Λ. Αμερική υιοθετούν, ή αναγκάζονται να υιοθετήσουν, επιλογές που εμείς θα καταγγέλλαμε (όπως ΣΔΙΤ με πολυεθνικές, ιδιωτικοποιήσεις μονάδων παραγωγής και παραχωρήσεις ολόκληρων λιμανιών, ειδικές οικονομικές ζώνες κ.α.). Κανείς δεν θα διανοούνταν να τις κατηγορήσει για "ξεπούλημα".

Φυσικά, αυτή η αναγκαστική Συμφωνία, αποτέλεσμα εκβιασμού, που οδήγησε υποχρεωτικά στο λεγόμενο «3ο Μνημόνιο» (το οποίο δεν είναι σε καμία περίπτωση χειρότερο από τα προηγούμενα), δημιουργεί σε όλους μας μια δικαιολογημένη δυσφορία και απογοήτευση που ενίοτε εκφράζεται αδίκως ως καταστροφολογία.

Για να γίνω πιο παραστατικός: Στεναχώρια και δυσφορία θα μας δημιουργούσε, αν χτυπούσαμε, όχι απαραίτητα με δική μας ευθύνη, το αυτοκίνητό μας και καταστρέφαμε το φτερό και τη μάσκα του, αλλά καταφέρναμε να βγούμε ζωντανοί από μέσα.

Δεν θα ήταν το ίδιο όμως αν για να αποφύγουμε αυτή τη σύγκρουση, στρίβαμε το τιμόνι και πέφταμε στον γκρεμό, επιβάτες και όχημα μαζί. Εκεί θα υπήρχε πραγματικό πένθος.

Είναι σαφές ότι η αναγκαστική Συμφωνία και το μνημόνιο υπήρξαν μια επιβεβλημένη οπισθοχώρηση στους στόχους του ΣΥΡΙΖΑ. Κυριότερα νομίζω ότι δημιούργησαν μια έλλειψη αυτοπεποίθησης για τις δυνατότητες και την αποτελεσματικότητα που έχουμε ως Αριστερά να καταστρώσουμε μια άλλη βιώσιμη προοπτική στη χώρα, σε συνδυασμό με το να διαχειρισθούμε δημιουργικά και προωθητικά τις ανάγκες των ανθρώπων γύρω μας, δίνοντας συγκεκριμένες λύσεις. Και σε αυτό πρέπει να επικεντρώσουμε για να ανατάξουμε τις δικές μας δυνάμεις εμψυχώνοντας ρεαλιστικά όσους μας στήριξαν.  Στην επαναχάραξη σχεδίου, στόχων, μέτρων σε ρεαλιστική βάση, με γνήσιο ενδιαφέρον για τον λαό και τη χώρα και όχι κρυφοκοιτάζοντας κομματικές ισορροπίες και φέουδα.

Όμως, ουδέν κακόν αμιγές καλού!

Αν κάτι ηττήθηκε μέσα από αυτή τη διαδικασία, αποκαλύπτοντας την αναποτελεσματικότητα του, είναι η άγνοια κινδύνου και η σιγουριά ότι τις νίκες τις φέρνουν μόνον οι λαϊκές κινητοποιήσεις. Ηττήθηκε η εύκολη κριτική, η υποβάθμιση της ανάλυσης και του ρεαλισμού, η υποτίμηση του συμβιβασμού στο καλύτερο δυνατό σημείο του. Η ευθυνοφοβία.

Αν κάτι ηττήθηκε είναι όλα αυτά που οδηγούσαν σε αποπροσανατολισμό και άρνηση της πραγματικότητας.  Ηττήθηκαν οι λογικές απομόνωσης κι εσωστρέφειας, που ξεχνά ότι υπάρχει γύρω κόσμος, οδηγώντας σε ισορροπίες αδράνειας. Ηττήθηκαν οι λογικές των τάσεων που λειτουργούν ως αντιπολίτευση, ως κόμματα μέσα στο κόμμα, ως μηχανισμοί πίεσης των δικών τους συμφερόντων και ιδεοληψιών. Ηττήθηκαν οι λογικές των εσωτερικών ψηφισμάτων, των "υπογραφοποιημένων" κειμένων διαμαρτυρίας που θύμιζαν σύλλογο ή ομοσπονδία. Ηττήθηκαν οι λογικές ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μαζικός χώρος υπό διεκδίκηση και όχι Κόμμα που έχει υποχρεώσεις και ευθύνες προς την Κοινωνία, οι οποίες ξεκινούν από τους ισότιμους δεσμούς που αναπτύσσει με αυτή και καταλήγουν στις ώριμες και επεξεργασμένες κυβερνητικές πολιτικές επιλογές.

Σε ένα δύσκολο περιβάλλον, σε δύσκολες συνθήκες, ο ΣΥΡΙΖΑ, έστω και ελαφρά τραυματισμένος αλλά ζωντανός, ξεπερνώντας και μέσα από τις εμπειρίες του οριστικά παθογένειες και λάθη, έχει τις δημιουργικές δυνάμεις και την ηγεσία εκείνη που μπορούν να συνεχίσουν να αποτελούν την Ελπίδα για την Ελλάδα, που θα μας οδηγήσουν να κερδίσουμε το Αύριο.


Το άρθρο είναι αναδημοσίευση  από την ΑΥΓΗ