της Ιφιγένειας ΠανέτσουΟι γενιές του ’60 και του ‘70 έχουμε βιώσει την πλήξη στο πετσί μας, όταν ήμαστε παιδιά. Ιδίως τα καλοκαίρια, όταν το απομεσήμερο οι γονείς επέβαλαν σιωπητήριο σε όλα τα σπίτια και οι δρόμοι καμίνια, ήμασταν φυλακισμένοι στα δωμάτια μας και ο χρόνος κυλούσε βασανιστικά αργά. «Βρείτε κάτι να κάνετε ήσυχα» μας έλεγαν και ήταν διαταγή.
Η ανία είναι ένα λεπτό θέμα. Σε προκαλεί να κάνεις κάτι αλλά δεν γνωρίζεις ούτε τι ακριβώς, ούτε πώς. Νοιώθεις νευρικότητα και λίγο φόβο. Μοιάζει επικίνδυνο και αιώνιο. Σαν να πρόκειται να σου κατασπαράξει όλο τον χρόνο και να καταλήξεις να περάσεις μια άδεια και κενή νοήματος ημέρα.
Στο τέλος δεν είχαμε άλλη επιλογή. Φτιάχναμε Legos, χτίζαμε σπίτια με τραπουλόχαρτα, ζωγραφίζαμε, αναγκαζόμαστε να ξεκινήσουμε ένα βιβλίο για να μην τρελαθούμε κοιτάζοντας το ρολόι, παίζαμε φανταστικές ιστορίες και σε λίγη ώρα η βαρεμάρα είχε διαλυθεί σαν ατμός στον πρωινό ήλιο, καθώς εμείς παραδινόμαστε στην έξαψη του παιχνιδιού ή στην πλοκή ενός μυθιστορήματος.
Με τα χρόνια αναγνωρίζω ότι θα ήμουν ένας διαφορετικός άνθρωπος αν δεν είχα ανακαλύψει τους δρόμους διαφυγής από την ανία. Δεν θα είχα μάθει να δοκιμάζω καινούργιες εμπειρίες, δεν θα είχα επιδιώξει να γνωρίσω διαφορετικούς ανθρώπους δεν θα αναζητούσα το νόημα στα πράγματα. Η ανία με δίδαξε ότι ο μόνος τρόπος να την ξεπεράσεις είναι να προχωρήσεις μέσα απ αυτή, μπροστά.
Παρακολούθησα το παιδί μου να περνά περιόδους πλήξης και να παλεύει να δραπετεύσει με τον λιγότερο κόπο. Εκλιπαρώντας για τηλεόραση, Nintendo, computer games και οτιδήποτε θα το γλύτωνε άμεσα από την παγίδα της ανίας. Άλλες φορές άντεχα, άλλες φορές υπέκυπτα από τύψεις που δεν είχε αδέλφια, που πήγαινε σε ιδιωτικό σχολείο και δεν είχε φίλους στην γειτονιά. Άλλες φορές άντεχα και της έλεγα να διαβάσει ένα βιβλίο κι άλλες πάλι την πήγαινα με το αυτοκίνητο στο σπίτι κάποιας συμμαθήτριας.
Παρόλο που γνώριζα μέσα μου ότι η πλήξη αποτελεί μια προσωπική πρόσκληση στην πρόκληση των δικών μας αναγκών και όχι των δασκάλων ή των γονέων, πολλές φορές υπερνικούσε ο φόβος πως το παιδί δεν θα τον βρει αυτόν τον δρόμο.
Δικαίως φοβόμαστε την ανία και τις αρνητικές της συνέπειες. Πολύς χρόνος και χρήμα, καθόλου στόχοι και πλήξη φτιάχνουν θανατηφόρο μείγμα. Στην προσπάθεια μας να σώσουμε τα παιδιά μας, τα γράφουμε στα σπορ και στα ατελείωτα μαθήματα πάσης φύσεως. Τους επιτρέπουμε απίστευτες ώρες παρακολούθησης τηλεόρασης και ενασχόλησης με το PC.
Θα ήθελα να είχα αφήσει το παιδί μου να βαρεθεί τότε που ήταν μικρό ακόμη περισσότερο. Να νοιώσει την βαρεμάρα στο πετσί της σαν σπάνια προωθητική ενέργεια. Να μετανιώσει μόνη της, για τον χρόνο που ξοδεύτηκε στην TV και στις οργανωμένες δραστηριότητες. Γιατί στο τέλος μόνο αυτό έχουμε. Εάν δεν τολμήσουμε να φανταστούμε κάτι, δεν μπορούμε να το κάνουμε να υπάρξει στην πραγματικότητα της ζωής μας.
Η ζωή είναι αποτέλεσμα αυτών που έχουμε τολμήσει να φανταστούμε. Δεν μπορούμε να καλλιεργήσουμε τη φαντασία στα παιδιά μας. Μπορούμε όμως να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον όπου η δημιουργικότητα δεν είναι άλλη μια υποχρέωση μέσα σε προκαθορισμένα πλαίσια, αλλά ένα καλοδεχούμενο αποτέλεσμα της επιτυχημένης αντιμετώπισης της πλήξης.
Είναι η διαφορά που έχει να ζωγραφίζεις ενώνοντας τελείες με το να ζωγραφίζεις σ ένα λευκό χαρτί. Στην δεύτερη περίπτωση εσύ ο ίδιος πρέπει να βάλεις την πρώτη τελεία κι αυτό έχει ένα μικρό άγχος για το άγνωστο, γι αυτό που δεν είναι σε ασφαλές πλαίσιο. Έτσι όμως συμβαίνει στην πραγματική ζωή, δεν μπορείς να πας πολύ μακριά ενώνοντας τελείες.
Η πλήξη μπορεί να μας οδηγήσει στους καλύτερους εαυτούς μας
Όταν απαντούμε στην πρόκληση της πλήξης συμβαίνει κάτι μαγικό. Γεννιέται πάθος, Αναπτύσσονται ενδιαφέροντα. Το εσωτερικό απόθεμα δημιουργικής ενέργειας ενεργοποιείται – η ίδια πηγή που αργότερα μας οδηγεί σε μια ζωή με νόημα και ενδιαφέροντα.
Χωρίς αυτή την εσωτερική πηγή, η ανία μπορεί να σπρώξει τα παιδιά σε αυτοκαταστροφικές πράξεις, τυχαίες επιλογές που τους ξοδεύουν τη ζωή ή σε μια βαρεμάρα διαρκείας από την απουσία επαφής με την δική τους εσωτερική πηγή ενέργειας.
Εάν σωπάσουμε και αφουγκραστούμε για λίγο, μπορεί ν ακούσουμε το κάλεσμα πίσω από την πλήξη. Με την εξάσκηση μπορεί να αποκτήσουμε την απαραίτητη φαντασία ώστε να υψωθούμε από την κενότητα και να απαντήσουμε.
*Το άρθρο αυτό βασίστηκε σε ένα ανάλογο άρθρο της Nancy Blakey που κάπου, κάποτε είχα διαβάσει. Η Nancy Blakey είναι Αμερικανίδα συγγραφέας και έχει τέσσερα παιδιά.
