Η ΕΣΕΕ παρατηρεί ότι το πραγματικό καλάθι της νοικοκυράς στην Ελλάδα παρά τις χαμηλότερες τιμές των βασικών αγαθών παραμένει ακριβότερο σε σύγκριση με άλλες χώρες. Σύμφωνα με την τετραμηνιαία έκθεση του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) το τυπικό καλάθι προϊόντων του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων (σούπερ μάρκετ) στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 2014 είναι φθηνότερο στη χώρα μας συγκριτικά με Αγγλία, Γαλλία και Ισπανία. Το συμπέρασμα αυτό ισχύει ακόμα και όταν αφαιρεθεί η αξία του ΦΠΑ από την τιμή του καλαθιού (Βλ. Πίνακα 1).
Πίνακας 1: Σύγκριση μέσων τιμών καλαθιού προϊόντων σούπερ-μάρκετ Ελλάδας, Αγγλίας, Γαλλίας και Ισπανίας με και χωρίς ΦΠΑ.
Τιμές με ΦΠΑ | Τιμές χωρίς ΦΠΑ | Διαφορά με Ελλάδα με ΦΠΑ | Διαφορά με Ελλάδα χωρίς ΦΠΑ | |
| Ελλάδα | 38,93 | 33,54 | ||
| Ισπανία | 39,03 | 35,49 | 0,26% | 5,84% |
| Γαλλία | 48,64 | 44,39 | 24,95% | 32,36% |
| Ηνωμένο Βασίλειο | 50,78 | 47,08 | 30,45% | 40,37% |
| Πηγή: ΙΕΛΚΑ |
Με μια πρώτη ανάγνωση, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ευνοϊκά για τη χώρα μας, αφού το καλάθι στην Ελλάδα είναι κατά τι φθηνότερο από ό,τι στην Ισπανία και κατά πολύ φθηνότερο από ό,τι στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, είτε συμπεριλαμβάνεται σε αυτό η αξία του ΦΠΑ είτε όχι. Το ΙΕΛΚΑ υποστηρίζει ότι η ως άνω περιγραφόμενη κατάσταση έχει διαμορφωθεί ανεξάρτητα από την απόσταση της χώρας μας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής Ευρώπης, την ιδιαίτερη γεωμορφολογία της (οδικό δίκτυο, νησιά κλπ), το μέγεθος της αγοράς κ.ο.κ.
Είναι σαφές ότι το εν λόγω ποσοτικό συμπέρασμα δεν είναι αμφισβητήσιμο, ωστόσο η συναγωγή ότι η μείωση των τιμών σημαίνει καλύτερο βιοτικό επίπεδο είναι βεβιασμένη και παραπλανητική εάν δεν ληφθούν υπόψιν και κάποιοι άλλοι παράγοντες. Μόνο εάν τα στοιχεία αυτά συνεξεταστούν με το επίπεδο των μισθών στην Ελλάδα, σε σύγκριση πάντοτε με τις υπόλοιπες υπό μελέτη χώρες, μπορεί να περιγραφεί και το κυριότερο να ερμηνευθεί ασφαλέστερα το καλάθι της νοικοκυράς. Διότι αυτό που έχει ουσιαστική σημασία δεν είναι τόσο η απόλυτη μέση τιμή του καλαθιού προϊόντων αλλά η μέση τιμή του καλαθιού συγκριτικά με τον αντίστοιχο μισθό σε κάθε χώρα (σχετική τιμή καλαθιού).
Οι επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης στην Ελλάδα σε συνδυασμό με τα περιοριστικά μέτρα της δημοσιονομικής προσαρμογής έχουν συρρικνώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις αμοιβές στη χώρα μας με αποτέλεσμα η δυνατότητα αγοράς ενός τυπικού καλαθιού προϊόντων να έχει πληγεί με ιδιαίτερη ένταση. Συνεπώς, η ελαφρώς χαμηλότερη μέση τιμή του καλαθιού προϊόντων στην Ελλάδα δεν αντισταθμίζει τις πολύ χαμηλότερες κατώτατες και μέσες αμοιβές στην οικονομία καθώς ο καταναλωτής/ νοικοκυριό στην Ελλάδα δαπανά μεγαλύτερο ποσοστό των αμοιβών του για την προμήθεια του ίδιου καλαθιού προϊόντων συγκριτικά με τους καταναλωτές των άλλων χωρών (Βλ. Πίνακες 2 και 3).
Πίνακας 2: Κατώτατος μισθός, συντελεστής ΦΠΑ και ποσοστό του κατώτατου μισθού που απαιτείται για την αγορά ενός καλαθιού με και χωρίς ΦΠΑ σε Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο
Κατώτατος μισθός (Ιαν. 2014) Σε ευρώ | Μειωμένος Συντελ. ΦΠΑ (βασικά τρόφιμα) | Ποσοστό κατώτατου μισθού που απαιτείται για αγορά ενός καλαθιού με ΦΠΑ | Ποσοστό κατώτατου μισθού που απαιτείται για αγορά ενός καλαθιού χωρίς ΦΠΑ | |
| Ελλάδα* | 684 (586)* | 13,00% | 5,69% (6,64%)* | 4,90% (5,72)* |
| Ισπανία | 753 | 4,00% | 5,18% | 4,71% |
| Γαλλία | 1.445 | 5,50% | 3,37% | 3,07% |
| Ηνωμένο Βασίλειο | 1.217 | 0,00% | 4,17% | 3,87% |
| Πηγή: Eurostat
*: Η Eurostat καταγράφει ως κατώτατο μισθό στην Ελλάδα τα 684 ευρώ. Ο μισθός αυτός προκύπτει πολλαπλασιάζοντας τα 586 του κατώτατου μισθού επί 14 μήνες και διαιρώντας με 12. Αντίστοιχη μεθοδολογία χρησιμοποιείται και για τις υπόλοιπες χώρες.
| ||||
Η δυσχέρεια αγοράς του τυπικού καλαθιού προϊόντων διογκώνεται – δηλαδή, το ποσοστό του κατώτατου μισθού που απαιτείται για αγορά ενός καλαθιού είναι μεγαλύτερο στη χώρα μας - αν ληφθεί υπόψιν πως ο συντελεστής ΦΠΑ στα τρόφιμα (βασικά αγαθά-αγαθά με ανελαστική ζήτηση) είναι σημαντικά υψηλότερος στην Ελλάδα σε σχέση με όλες τις υπό εξέταση χώρες (φερ’ ειπείν 13% ή 23% για αναψυκτικά και χυμούς έναντι των φορολογικών συντελεστών 10% και 5,5% στη Γαλλία, 10% και 4% στην Ισπανία και 0,0% στην Αγγλία).
Πίνακας 3: Μέσος ακαθάριστος μισθός και ποσοστό του μέσου μισθού που απαιτείται για την αγορά ενός καλαθιού με και χωρίς ΦΠΑ σε Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο
Μέσος μισθός (Ιαν. 2014) Σε ευρώ | Ποσοστό μέσου ακαθ. μισθού που απαιτείται για αγορά ενός καλαθιού με ΦΠΑ | Ποσοστό μέσου ακαθ. μισθού που απαιτείται για αγορά ενός καλαθιού χωρίς ΦΠΑ | |||||
| Ελλάδα | 818 | 4,76% | 4,10% | ||||
| Ισπανία | 2.019 | 1,93% | 1,76% | ||||
| Γαλλία | 2.651 | 1,83% | 1,67% | ||||
| Ηνωμένο Βασίλειο | 2.504 | 2,03% | 1,88% | ||||
| Τα στοιχεία για Ελλάδα και Ισπανία αναφέρονται στο 2013, για τη Γαλλία στο 2011 και για το Ηνωμένο Βασίλειο στο Ιανουάριο του 2014. Η μετατροπή των αγγλικών λιρών σε ευρώ έγινε με βάση τη συναλλαγματική ισοτιμία της 25ης Φεβρουαρίου 2014. | |||||||
Η κατανομή των μισθών, έτσι όπως παρατίθεται, δεν είναι κανονική αλλά παρουσιάζει θετική ασυμμετρία (right-skewed) με αποτέλεσμα οι περισσότεροι μισθωτοί να λαμβάνουν χαμηλότερες αμοιβές από αυτές του Πίνακα 3. Ωστόσο, αυτές δεν παύουν να αποτελούν ασφαλή ένδειξη των πολύ μεγάλων αποκλίσεων που επικρατούν στις μέσες αμοιβές στις παραπάνω χώρες (Βλ. Πίνακα 4). Από τον ακόλουθο Πίνακα επιβεβαιώνεται πως η διαφορά στην τιμή του καλαθιού στην Ελλάδα, σε σχέση με τις άλλες χώρες, είναι πολύ μικρότερη από την αντίστοιχη διαφορά στον κατώτατο/ μέσο μισθό.
Πίνακας 4: Πόσο χαμηλότερα είναι η Ελλάδα συγκριτικά με τις τιμές καλαθιού με ή χωρίς ΦΠΑ και τον κατώτατο/ μέσο μισθό.
| Πόσο χαμηλότερα βρίσκεται η Ελλάδα συγκριτικά με: | ||||||||||||||
| Τιμές καλαθιού με ΦΠΑ | Τιμές καλαθιού χωρίς ΦΠΑ | Κατώτατο μισθό | Μέσο μισθό | |||||||||||
| Ισπανία | -0,26% | -5,49% | -9,16% | -59,48% | ||||||||||
| Γαλλία | -19,96% | -24,44% | -52,66% | -69,14% | ||||||||||
| Ηνωμένο Βασίλειο | -23,34% | -28,76% | -43,80% | -67,33% | ||||||||||
| Πηγή: ΙΕΛΚΑ, Eurostat, Wikipedia, Επεξεργασία στοιχείων ΙΝ.ΕΜ.Υ. της ΕΣΕΕ | ||||||||||||||
Παράλληλα, θα πρέπει να σημειωθεί πως οι παραπάνω μέσες αμοιβές είναι ακαθάριστες, δηλαδή δεν λαμβάνουν υπόψη την αλματώδη αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων στην Ελλάδα και την περαιτέρω συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος και της πραγματικής αγοραστικής δύναμης των Ελλήνων καταναλωτών.
Τέλος, η μέση τιμή του καλαθιού με ΦΠΑ θα πρέπει να συμπιεστεί κατά πολύ, ώστε ο καταναλωτής που αμείβεται με τον κατώτατο / μέσο μισθό στην Ελλάδα να έχει την ίδια σχετική επιβάρυνση με τον αντίστοιχο καταναλωτή στις άλλες χώρες.
Με βάση τα παραπάνω, είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να σταματήσει η καθοδική πορεία των μισθών στην χώρα μας για να αναταχθεί επιτέλους η κατανάλωση. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά νοικοκυριά πρέπει να κατανοηθούν στο γενικότερο πλαίσιο της ύφεσης και κατ’ επέκταση να αντιμετωπιστούν ως μέρος του προβλήματος και όχι ως μια ξεκομμένη πραγματικότητα. Οι συγκρίσεις με άλλες χώρες είναι επιβεβλημένες αλλά για να είναι γόνιμες πρέπει να γειώνονται στο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον κάθε χώρας.
Πηγή : ΕΣΕΕ
