του Γιώργου ΚαπόπουλουΥπάρχει κοινός παρονομαστής ανάμεσα στον Φάραζ και το Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου, στους ηγέτες της Ουγγαρίας και της Πολωνίας Ορμπαν και Σίντλο, στους Γκρίλο και Σαλβίνι αντίστοιχα του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και της Λέγκας του Βορρά στην Ιταλία, με το φαινόμενο Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ;
Ο καθένας από τους παραπάνω με τον τρόπο του και μέσω των ιδιαίτερων εθνικών αναφορών και συμβολισμών προσπαθεί να καλύψει το πολιτικό κενό που υπάρχει σήμερα: Σε ένα ανοικτό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και κυρίως στη Δύση δεν υπάρχει πλέον αξιοπιστία στην εναλλαγή στην κυβερνητική εξουσία διακριτών προτάσεων διαχείρισης και κοινωνικοοικονομικών ισορροπιών.
Η Θάτσερ χάιδευε τα αυτιά της μεσαίας τάξης και των νοικοκυραίων με το μέρισμα ευημερίας που θα προέκυπτε από τη συρρίκνωση του κρατικού παρεμβατισμού και την κατεδάφιση της Παντοδυναμίας των Συνδικάτων και ο Μιτεράν την ίδια περίπου εποχή έπειθε τους Γάλλους ψηφοφόρους ότι μπορεί να πάει ενάντια στο κυρίαρχο σε παγκόσμιο επίπεδο ρεύμα με μια προωθημένη παρεμβατική αναδιανεμητική πολιτική.
Σήμερα δεν υπάρχει αξιοπιστία και όραμα καλύτερων ημερών ούτε από τους κληρονόμους των Θάτσερ-Ρίγκαν, αλλά ούτε και από τους εκπροσώπους μιας Σοσιαλδημοκρατίας - Κεντροαριστεράς, το μοντέλο της οποίας κατέρρευσε λίγο μετά τον Υπαρκτό Σοσιαλισμό, δεν μπόρεσε να αναστηθεί με διάρκεια από τον Μπλερ και αγωνίζεται να βρει διακριτό στίγμα από τη Δεξιά.
Ο Κλίντον πρώτα και ο Ομπάμα στη συνέχεια δεν υπήρξαν νέοι Ρούζβελτ, Κένεντι και Τζόνσον με τις κοινωνικές τους επαγγελίες να μένουν στο μεγαλύτερο μέρος ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και οι μετριοπαθείς Ρεπουμπλικάνοι δεν έχουν τη σκηνική παρουσία ενός Ρίγκαν ή τη ρητορική δεινότητα της Σιδηράς Κυρίας.
Τέλος, κατάθλιψη με την ψυχαναλυτική έννοια του όρου κυριαρχεί στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη: Ούτε η πιο απόλυτη αντίστιξη με το μοντέλο του Υπαρκτού Σοσιαλισμού, ούτε ο πιο ακραίος Ατλαντισμός, ούτε καν η πλήρης ένταξη στην Ε.Ε. δεν έχουν κλείσει την απόκλιση ανάμεσα στην πάλαι ποτέ Ζώνη Επιρροής της Μόσχας και τη Δυτική Ευρώπη.
Όταν η κλασική αντιπαράθεση Κεντροδεξιάς - Κεντροαριστεράς που κυριάρχησε στη Δύση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν κινητοποιεί, δεν συγκινεί, οι οπαδοί-ψηφοφόροι των δύο μεγάλων πολιτικών οικογενειών είναι ιδεολογικά και κομματικά άστεγοι και αντιμετωπίζουν με κατάθλιψη ένα μέλλον που πλέον προβάλλει με τη συνθλιπτική βεβαιότητα ότι θα είναι χειρότερο από το σήμερα.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό οι συνθήκες είναι ιδανικές για την αναδίπλωση στην εθνική ταυτότητα και την επιστράτευση του παρελθόντος, για να συντεθεί μια αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση που δεν νομιμοποιούνται με αναφορές στο παρόν και πολύ περισσότερο με προβολές στο μέλλον.
Αν τα 40 και πλέον εκατομμύρια πολίτες των ΗΠΑ που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας διαπίστωσαν την περιορισμένη αν όχι οριακή - περιθωριακή δυνατότητα του Ομπάμα για μια βαρύνουσα παρέμβαση προς την αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής και δεν περιμένουν τίποτε από τη επικοινωνιακή νεκρανάσταση του Νεοφιλελευθερισμού, μπορούν να βρουν μια ταυτότητα στην εμπρηστική ρητορική του Τραμπ που τους τοποθετεί σε αντίστιξη με τους βαρβάρους, είτε τους Μεξικανούς, είτε τους Μουσουλμάνους.
Αν ο Ορμπαν, 27 χρόνια μετά την κατάρρευση του Κομμουνισμού, δεν μπορεί να δώσει έστω και μια ελαφρά βελτιωμένη καθημερινότητα στους συμπολίτες του, μπορεί για μια στιγμή να τους πείσει ότι είναι οι Μαραθωνομάχοι απέναντι στους Πέρσες, οι Ρωμαίοι απέναντι στους Καρχηδόνιους και κυρίως οι Σταυροφόροι απέναντι στο Χαλιφάτο!
Η ειδοποιός διαφορά του Δεξιού Λαϊκισμού σήμερα σε σχέση με το παρελθόν είναι ότι δεν έχει απέναντί του αντίπαλη αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση. Η εφιαλτική ρητορική των Τραμπ και Ορμπαν δεν υπερισχύει του ορθολογισμού, αλλά καλύπτει ένα κενό πολιτικής αντιπρότασης.
Φυγή στο παρελθόν
Οι συνθήκες είναι ιδανικές για την αναδίπλωση στην εθνική ταυτότητα και την επιστράτευση του παρελθόντος, για να συντεθεί μια αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση που δεν νομιμοποιούνται με αναφορές στο παρόν και πολύ περισσότερο με προβολές στο μέλλον.
