[…]
Ο φόβος
όνομα ουσιαστικόν,
στην αρχή ενικός αριθμός
και μετά πληθυντικός :
οι φόβοι
οι φόβοι
για όλα από εδώ και πέρα.
[…]
Κική Δημουλά «Ο πληθυντικός αριθμός»
Υποκριτικές ενταξιακές πολιτικές μειονοτικών ομάδων προ ΔΝΤ και κοινωνικοί αυτοματισμοί κατά την υλοποίησή τους εν μέσω κρίσης: Η περίπτωση των Ρομά Χαλανδρίου.
Υποκριτικές ενταξιακές πολιτικές μειονοτικών ομάδων προ ΔΝΤ και κοινωνικοί αυτοματισμοί κατά την υλοποίησή τους εν μέσω κρίσης: Η περίπτωση των Ρομά Χαλανδρίου.
Παρότι οι Ρομά έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τον υπόλοιπο πληθυσμό, στην πραγματικότητα αποτελούν μια ομάδα μη προνομιούχων. Από πολλές απόψεις βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στον κοινωνικό αποκλεισμό, τη φτώχια και σε πλήθος διακρίσεις.
Μια τέτοια διάκριση και μάλιστα εις βάρος παιδιών, σημειώθηκε πρόσφατα όταν οι σύλλογοι γονέων από το 7ο και 10ο δημοτικό (δύο συστεγαζόμενα σχολεία στο Χαλάνδρι) υπερψήφισαν τη μη φοίτηση μαθητών ρόμικης καταγωγής στα δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία στην περιοχή του Νομισματοκοπείου. Οι οικογένειες Ρομά διαμένουν στον καταυλισμό εδώ και σαράντα χρόνια και αρκετοί από αυτούς έχουν αποφοιτήσει από το 4ο Δημοτικό που επίσης βρίσκεται στην περιοχή του Νομισματοκοπείου.
Διακηρυγμένος πολιτικός στόχος του Υπουργείου Παιδείας είναι, εδώ και πολλά χρόνια, η ένταξη των παιδιών Ρομά στις κανονικές τάξεις, ενώ ο αποκλεισμός και/ή διαχωρισμός τους από τους λοιπούς μαθητές και η περιθωριοποίησή τους αντίκειται στο ελληνικό Σύνταγμα,
στον Ν. 3304/2005 (ΦΕΚ 16 τ. Α΄) που απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής στην εκπαίδευση και σε πλήθος διεθνών κειμένων τα οποία δεσμεύουν τη χώρα και έχουν δεσμευτική ισχύ. (Ενδεικτικά: Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Διεθνής Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού). Για την υλοποίηση αυτού του στόχου εκπονούνται προγράμματα Διαπολιτισμικής Αγωγής από το ΚΕΔΑ (Κέντρο Διαπολιτισμικής Αγωγής) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σε ένα τέτοιο πρόγραμμα έχουν επιλεγεί και τα σχολεία 4ο , 7ο και 10ο του Χαλανδρίου επειδή γειτνιάζουν με τον καταυλισμό. Γι’ αυτό και δημιουργήθηκαν δύο Τάξεις Υποδοχής στο 4ο και μία στο 7ο-10ο.
στον Ν. 3304/2005 (ΦΕΚ 16 τ. Α΄) που απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής στην εκπαίδευση και σε πλήθος διεθνών κειμένων τα οποία δεσμεύουν τη χώρα και έχουν δεσμευτική ισχύ. (Ενδεικτικά: Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Διεθνής Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού). Για την υλοποίηση αυτού του στόχου εκπονούνται προγράμματα Διαπολιτισμικής Αγωγής από το ΚΕΔΑ (Κέντρο Διαπολιτισμικής Αγωγής) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σε ένα τέτοιο πρόγραμμα έχουν επιλεγεί και τα σχολεία 4ο , 7ο και 10ο του Χαλανδρίου επειδή γειτνιάζουν με τον καταυλισμό. Γι’ αυτό και δημιουργήθηκαν δύο Τάξεις Υποδοχής στο 4ο και μία στο 7ο-10ο.
Οι Τάξεις Υποδοχής είναι προπαρασκευαστικά τμήματα όπου τα παιδιά Ρομά αποκτούν τις απαραίτητες δεξιότητες μαθητή, όπως κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς και συμμετοχής στην ομάδα, ατομικής φροντίδας και υπευθυνότητας, υποστήριξη προκειμένου να αναγνωρίσουν τη σημασία της τακτικής φοίτησης αλλά και να ανταποκριθούν στις σχολικές απαιτήσεις. Παράλληλα διδάσκονται τα μαθήματα ώστε να διευκολυνθεί η σχολική τους ένταξη. Σταδιακά ενσωματώνονται στις τάξεις μετά από ατομική αξιολόγηση μέσω τεστ που διαθέτει το πρόγραμμα. Αυτό έχει υλοποιηθεί από την προηγούμενη σχολική χρονιά με επιτυχία, στο 4ο Δημ. Σχ. Χαλανδρίου όπου από τα 31 παιδιά που γράφτηκαν παρακολούθησαν με πλήρη φοίτηση τα 26.
Φέτος ήταν σειρά των διπλανών σχολείων 7ο -10ο να εγγράψουν τους μαθητές προκειμένου να διασπαρθούν στην ευρύτερη γειτονιά αποφεύγοντας τη δημιουργία γκέτο σε ένα σχολείο, διαφυλάττοντας παράλληλα τον κύριο στόχο, αυτόν της σχολικής ένταξης. Έτσι αναμένονται 15 παιδιά για το Δημοτικό και 6 για το Νηπιαγωγείο, 2 εκ των οποίων προνήπια.
Δεδομένου ότι η φοίτηση στην προσχολική αγωγή είναι θεμελιώδης για την απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων και τη σταδιακή εξοικείωση παιδιών προνηπιακής και νηπιακής ηλικίας με το σχολικό περιβάλλον, θεωρείται, από το πρόγραμμα του ΚΕΔΑ, κρίσιμο για τα παιδιά Ρομά να διευκολυνθεί η πρόσβασή τους στο Νηπιαγωγείο, ώστε να επιτευχθεί η μετέπειτα εγγραφή τους στο σχολείο.
Οι δράσεις του προγράμματος περιλαμβάνουν επίσης προγράμματα αλφαβητισμού για ενήλικες, μέσω των κοινωνικών λειτουργών οι οποίοι θα εντοπίσουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες των μεγαλύτερων Ρομά του καταυλισμού. Επίσης προβλέπεται ψυχοκοινωνική υποστήριξη με γενικότερο στόχο να βελτιωθεί η δυναμική του σχολείου. Οι παρεμβάσεις θα περιλαμβάνουν τακτικές επισκέψεις στα σχολεία εφαρμογής. Οι ψυχολόγοι του Προγράμματος θα συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς και θα παρέχουν τις υπηρεσίες τους στο σύνολο της μαθητικής κοινότητας. (Λεπτομέρειες του προγράμματος μπορείτε να δείτε εδώ: http://www.keda.gr)
Διανύουμε ήδη τα μέσα Νοέμβρη και τα παιδιά δεν φοιτούν ακόμα. Οι λόγοι είναι δύο. Μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα η Δ/νση δεν είχε στείλει δάσκαλο για το Τμήμα Υποδοχής, επειδή δεν είχε πιστώσεις για αναπληρωτές και, επίσης, το πρόγραμμα δεν είχε στείλει δάσκαλο επειδή δεν είχαν αποδεσμευτεί χρήματα από το ΕΣΠΑ, από το οποίο και χρηματοδοτείται. Άρα λοιπόν, λόγω οικονομικής δυσπραγίας της πολιτείας οι μαθητές Ρομά δεν βρίσκονταν την ημέρα του αγιασμού στο σχολείο τους. Ο άλλος λόγος είναι πως, όταν ήρθε δάσκαλος, οι Σύλλογοι Γονέων αντέδρασαν έντονα και ψήφισαν κατά της φοίτησης τους. Πλήθος ερωτηματικών διεγείρει αυτή η ψηφοφορία.
Καταρχήν, σε ποια λογική στηρίχτηκαν οι όποιοι γονείς για να θέσουν σε ψηφοφορία το αναφαίρετο δικαίωμα πρόσβασης στη γνώση ή μη αυτών των παιδιών; Το ότι μια ομάδα μπορεί να μαζευτεί και να ψηφίσει ότι θέλει χωρίς να έχει καμία ισχύ το ψήφισμά της είναι μια λογική απάντηση, αρκετά απλοϊκή, όμως, για να ερμηνεύσει την ένταση που καλλιεργήθηκε τεχνηέντως.
Ήδη από τον τρόπο που τέθηκε το ερώτημα φανερώνεται η πρόθεση να εκμαιευτεί συγκεκριμένη απάντηση:
«Συμφωνείτε με την πρόθεση του Υπ. Παιδείας να δημιουργήσει τάξη παιδιών Ρομά στα σχολεία μας χωρίς να ισχύουν οι προϋποθέσεις εγγραφής που ισχύουν για όλα τα υπόλοιπα παιδιά [εμβόλια, δημοτολόγιο, μόνιμη κατοικία, προηγούμενη φοίτηση σε τάξεις προσχολικής αγωγής ή προσαρμογής κλπ] όπως προβλέπει η συγκεκριμένη εγκύκλιος; Η επιλογή της ψήφου είναι μεταξύ ΝΑΙ και ΟΧΙ.»
Στο παραπάνω εμπεριέχονται μια σειρά από ανακρίβειες με στόχο να δημιουργήσουν φόβο και ανασφάλεια, στηριγμένες στην άγνοια. Γιατί ποιος γονιός θέλει επιπλέον προβλήματα σ΄ ένα δημόσιο σχολείο που ήδη πλήττεται από τις περικοπές της πολιτικής των μνημονίων; και γνωρίζει πολύ καλά και από τις περικοπές στον οικογενειακό προϋπολογισμό ότι τα πράγματα θα πάνε ακόμα χειρότερα. Έτσι «μπλοκάρει», δεν μπορεί να σκεφτεί ότι το δικό του παιδί είναι πλήρως εμβολιασμένο και δεν κινδυνεύει, και ψηφίζει ΟΧΙ, κατά συντριπτική πλειοψηφία. Το ποτήρι έχει ξεχειλίσει για λόγους που εδράζονται στην περιρέουσα κοινωνικο-οικονομική κατάσταση. Το θέμα με τα τσιγγανάκια, όπως ξεκίνησε και εξελίχθηκε αποτέλεσε έναν πλήρη αποπροσανατολισμό που ανέκυψε λίγο πριν το κοινοβούλιο ψηφίσει την τελειωτική καταδίκη του μέλλοντος όλων των παιδιών της χώρας, εμβολιασμένων και μη.
Αλλά από πού συμπεραίνεται ότι τα παιδιά των Ρομά δεν είναι εμβολιασμένα; Σαφώς και είναι εμβολιασμένα αλλά δεν γνωρίζουν τι εμβόλια έχουν κάνει. Είτε στους Γιατρούς του Κόσμου είτε στις υγειονομικές υπηρεσίες που επισκέπτονται τον καταυλισμό ποτέ δεν αρνήθηκαν να εμβολιαστούν. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι αυτό γίνεται περιστασιακά και δεν κρατούν βιβλιάρια. Αυτή είναι μια ευθύνη που φέρει η Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου Χαλανδρίου που δεν έχει φροντίσει χρόνια τώρα να φτιάξει ένα απλό αρχείο που θα καταγράφει τα εμβόλια που γίνονται στον πληθυσμό του καταυλισμού αλλά και πολύ περισσότερο που δεν έχει δημιουργήσει μέσω του παιδιάτρου του ΣΚΕΠΙ ένα πρόγραμμα εμβολιασμού, όπως θα όφειλε να είχε πράξει σύμφωνα με τις υποδείξεις του Συνηγόρου του πολίτη για την πρόληψη ενδημικών παθήσεων.
Παρ’ όλα αυτά το πρόγραμμα του ΚΕΔΑ εμβολίασε φέτος το καλοκαίρι παιδιά του καταυλισμού στο νοσοκομείο Αγία Όλγα και πλέον τα παρακολουθεί παιδίατρος με στόχο σταδιακά να λυθεί το θέμα αυτό. Επίσης η Υγειονομική Υπηρεσία πήγε επί τόπου και τους έκανε mantoux, το οποίο είναι άλλωστε και το μόνο υποχρεωτικό. Όλα τα υπόλοιπα εμβόλια συνιστώνται προκειμένου να αποφευχθούν επιδημίες.
Πάντως, σε κάθε περίπτωση που μαθητής δεν έχει κάνει όλα τα εμβόλια προβλέπεται να αναλάβει ο Δ/ντής του σχολείου να φροντίσει για τον εμβολιασμό. (http://www.minedu.gov.gr/index.php?option= com_content&view=article&id=1073%3A24-08-10-egkyklios-gia-tin-eggrafi-kai-sxoliki-parakoloythisi-ton-paidion-roma&catid=80%3Adeltia-typoy&Itemid=806&lang=el)
Ακόμα θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι Ρομά του καταυλισμού του Νομισματοκοπείου είναι εγγεγραμμένοι όχι μόνο στα δημοτολόγια αλλά και στους εκλογικούς καταλόγους. Μάλιστα πριν μερικά χρόνια είχε ξεκινήσει καταγραφή του πληθυσμού του καταυλισμού από το Δήμο Χαλανδρίου, προκειμένου να δοθεί στους δικαιούχους δάνειο για να αγοράσουν σπίτι. Ουδείς μέχρι σήμερα- ούτε ο δήμος μπορεί να δώσει απάντηση για τον αριθμό των πραγματικά εκταμιευθέντων δανείων, που απ΄ ότι φαίνεται ελάχιστα εκταμιεύτηκαν
Αντιλαμβανόμαστε την διαιώνιση του προβλήματος της μετεγκατάστασης των Ρομά, την ολιγωρία σε θέματα υγείας καθώς και την απροθυμία του Δήμου Χαλανδρίου να ενθαρρύνει τη διαπολιτισμική κατανόηση, την επικοινωνία και τη συνεργασία, σε συνδυασμό με την αδυναμία του να μεριμνήσει αλλά και να σταθεί αρωγός σε θέματα παιδείας, ως ζητήματα άμεσα συνδεδεμένα με τις εντάσεις σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας.
Οι ενταξιακές πολιτικές του Υπουργείου Παιδείας από την άλλη, έστω και αν προσφέρουν ένα καλά σχεδιασμένο παιδαγωγικό πρόγραμμα υπολείπονται πάντα σε θέματα έγκαιρης ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των εμπλεκόμενων μερών, γεγονός που δημιουργεί φόβους και ανησυχίες μπροστά σε κάτι άγνωστο, καινούργιο και διαφορετικό. Σε καμία όμως, περίπτωση η έλλειψη αυτή και η πιθανή αγωνία που επιφέρει, δεν δικαιολογεί την άρνηση στην εκπαίδευση και την πρόσβαση στη μόρφωση μερίδας μαθητών. Το ψήφισμα αυτό είναι καταδικαστέο. Ιδιαίτερα σε μια περίοδο που πλήττονται βίαια εργασιακά, οικονομικά και κοινωνικά κεκτημένα σε συνδυασμό με την προσπάθεια παραβίασης θεσμικών λειτουργιών. Η απομόνωση πρακτικών που στρέφουν τη μια κοινωνική ομάδα ενάντια στην άλλη κρίνεται αναγκαία και έχει βαρύνουσα σημασία σήμερα που το βιοτικό, μορφωτικό, υγειονομικό, οικονομικό, πολιτισμικό και περιβαλλοντικό επίπεδο όλων μας δέχεται ολομέτωπη επίθεση και καταλήστευση. Παράλληλα η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας θα πρέπει να φροντίσει ώστε να αρθούν οι επιφυλάξεις των γονέων με επιχειρήματα αλλά και δεσμεύσεις που αφορούν κυρίως:
- το θέμα της υγείας των μαθητών
- την αρτιότητα του παιδαγωγικού προγράμματος
- την εξασφάλιση συνεπούς και συνεχούς υποστήριξης κατά την υλοποίησή του
- την αποφασιστική συμβολή του Υπουργείου με την πλήρη στελέχωση εξειδικευμένου εκπαιδευτικού προσωπικού στις σχολικές μονάδες που δέχονται ευπαθείς ομάδες
- τη μέγιστη συνδρομή του, σε συνεργασία με τον Δήμο, ώστε να βελτιωθούν οι κτηριακές και υλικοτεχνικές υποδομές στα σχολεία
Όσον αφορά τη δημοτική αρχή θεμιτό είναι να πάψει πλέον να οργανώνει επισκέψεις, κατόπιν εορτής, στον καταυλισμό και να εκδίδει δελτία τύπου προσπαθώντας να μετακυλίσει στους παθόντες την ευθύνη για τις συνθήκες της ζωής τους, καλό θα ήταν να πάρει ουσιαστικά μέτρα πρόληψης και βελτίωσης αυτών των συνθηκών για τους δεκάδες τσιγγάνους συνδημότες μας.
Σε αυτά τα μέτρα συμπεριλαμβάνεται η άμεση αλλά και τακτική κινητοποίηση τόσο των κινητών μονάδων παροχής περίθαλψης της περιφέρειας όσο και η κινητοποίηση του δικτύου παροχής πρωτοβάθμιας περίθαλψης που προβλέπονται από τον νόμο. Η έκδοση βιβλιαρίων ασθενείας, ο τακτικός εμβολιασμός αλλά κυρίως η γενικότερη βελτίωση των συνθηκών ζωής πρέπει να είναι οι προτεραιότητες μιας τέτοιας πολιτικής.»
Από το Νοέμβριο του 2007 καταθέσαμε στο δημοτικό συμβούλιο μια πρόταση για την ίδρυση και λειτουργία ιατροκοινωνικού κέντρου για τους τσιγγάνους με κύριους στόχους:
1. Την παροχή πρωτοβάθμιας ιατρικής φροντίδας
2. Την ενημέρωση και ευαισθητοποίησή τους σε θέματα δημόσιας υγείας
3. Την υποστήριξή τους στη ρύθμιση διαδικαστικών και νομικών εκκρεμοτήτων με δημόσιες υπηρεσίες
4. Την ενημέρωσή τους για προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης καθώς και για προγράμματα προκατάρτισης, κατάρτισης και προώθησης στην απασχόληση
5. Την υποστήριξή τους για ένταξη στην εκπαιδευτική διαδικασία των παιδιών αλλά και όσων ενηλίκων το επιθυμούν, αφού σχεδόν κανείς δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση
6. Tην διοργάνωση πολιτιστικών-αθλητικών εκδηλώσεων και ημερίδων ευαισθητοποίησης στα πλαίσια της αρμονικής συνύπαρξης των τσιγγάνων με τον υπόλοιπο τοπικό πληθυσμό
Υπενθυμίζαμε τότε ότι:
« η ίδρυση και λειτουργία τέτοιων ιατροκοινωνικών κέντρων προβλέπεται από την κοινή υπουργική απόφαση του 2002 (ΦΕΚ 1295/Β/4-10-2002), χρηματοδοτείται από το Γ ΚΠΣ και τα ΠΕΠ Αττικής και έχει ήδη αξιοποιηθεί από πολλούς δήμους όχι όμως και από τον δικό μας. Αντίθετα είναι χαρακτηριστικό ότι την ώρα που το Χαλάνδρι, ξοδεύει (;) το εξωφρενικό ποσό των 918.000 ευρώ για να κάνει καθαρισμούς, τα Μέγαρα επενδύουν μόλις 200.000 ευρώ και θα έχουν ιατροκοινωνικό κέντρο με 7 εργαζόμενους όλων των ειδικοτήτων για να βοηθήσουν ουσιαστικά τους τσιγγάνους που διαβιούν στη δική τους περιοχή...»
Σήμερα 5 ολόκληρα χρόνια μετά γνωρίζουμε ότι 33 δήμοι σε όλη την Ελλάδα δεν αδιαφόρησαν όπως ο δήμος Χαλανδρίου για την δημιουργία αυτών των Ιατροκοινωνικών κέντρων. Παρά τα προβλήματα κυρίως λόγω της ελλειπούς χρηματοδότησης, σήμερα υπάρχει και λειτουργεί ένα δίκτυο ιατροκοινωνικών κέντρων Ρομά σε όλη την Ελλάδα με αξιόλογα αποτελέσματα στους τομείς της δράσης τους.
Μαθαίνουμε επίσης ότι από τις 4/9/12 υπάρχει πρόσκληση ενδιαφέροντος από την ΕΕΤΑΑ για το νέο πρόγραμμα μετεξέλιξης αυτών των κέντρων σε «κέντρα υπστήριξης Ρομά και ευπαθών ομάδων».
Στην ιστοσελίδα της ΕΕΤΑΑ (Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης) διαβάζουμε ότι είναι Δικαιούχος των πράξεων, οι οποίες εντάσσονται στο πλαίσιο της δράσης «Παρεμβάσεις για την κοινωνικο-οικονομική ένταξη ευπαθών ομάδων» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (Ε.Σ.Π.Α.) για την Προγραμματική Περίοδο 2007-2013.
Δικαιούχοι μεταξύ άλλων είναι οι δήμοι και τα νομικά τους πρόσωπα, οι πράξεις θα υλοποιηθούν μέχρι την 31/12/2013 και ο συνολικός προϋπολογισμός που χρηματοδοτείται ανέρχεται στα 14.000.000 €.
Γιατί λοιπόν η διοίκηση του δήμου μας δεν επιλέγει την συμμετοχή του σε τέτοια προγράμματα με τα οποία θα μπορούσε χωρίς δικά του έξοδα να απασχολήσει 7 ειδικότητες επιστημόνων (νοσηλευτή, ιατρό, κοινωνικό λειτουργό, κοινωνιολόγο, δάσκαλο κα) και να συμβάλλει αποφασιστικά στην κοινωνική ενσωμάτωση και την βελτίωση της ζωής των ρομά και των παιδιών τους;
Γιατί προτιμά αντί αυτών την αξιοποίηση των προκαταλήψεων και την υποδαύλιση των αντιθέσεων; Γιατί επενδύει στον φόβο, την αγωνία και την άγνοια; Γιατί με τις πράξεις και τις παραλείψεις της γίνεται ηθικός αυτουργός των ακροτήτων και του μίσους;
