Ο Έλληνας εκπαιδευτικός στα θρανία της απόγνωσης

του Χρήστου Κάτσικα

Καλή σχολική χρονιά δάσκαλε!  Υπάρχει κι άλλος δρόμος!

Δάσκαλος γίνε, αλήθεια αν ήρωας είσαι. Σε μια Βαβέλ δεμένους μας κρατάνε 
κακά στοιχειά, το μάγεμα τους λύσε !

Κ. Παλαμάς

Καλή σχολική χρονιά δάσκαλε των παιδιών μας!

Προσγειώσου! Προσγειώσου στον «τσακισμένο» σου μισθό που σε οδηγεί σε απόγνωση…

Προσγειώσου στο συνωστισμό των τάξεων των παιδιών από διαφορετικές πατρίδες...

Προσγειώσου στο σχολείο - απομίμηση φροντιστηρίου...

Προσγειώσου στον παιδαγωγικό σου ρόλο που όλο και περισσότερο εξουθενώνεται από το ρόλο του εξεταστή, του επιτηρητή, του συμβολαιογράφου επιδόσεων...

Προσγειώσου στα διδακτικά καθήκοντά σου που όλο και περισσότερο «χαρακώνονται» από τις γραφειοκρατικές - διοικητικές υποχρεώσεις που θα σου αναθέσουν...

Προσγειώσου στα δεκάδες μάτια των δυσαρεστημένων μαθητών οι οποίοι προετοιμάζονται μέρα - νύχτα στο διπλανό φροντιστήριο...

Προσγειώσου στα καχύποπτα μάτια των γονιών που πληρώνουν μια περιουσία έξω από το σχολείο για την εκπαίδευση των παιδιών τους και έχουν μάθει να σε θεωρούν υπεύθυνο γι' αυτό...

Προσγειώσου στη λάσπη του «τεμπέλη», του «ιδιαιτεράκια», στις ταμπέλες που σου έχουν έντεχνα φορέσει οι κυβερνήσεις μέσω των ηλεκτρονικών τους κουβερνάντων...

Προσγειώσου στην ευθυνοφοβία κάποιου διευθυντή που δεν σε εμπιστεύεται και «επικοινωνεί» μαζί σου μέσω της απειλής της αξιολόγησης που έρχεται...

Προσγειώσου στα σαράντα χρόνια δουλειάς που σου υφαίνουν σα σάβανο …

Προσγειώσου και αμέσως απογειώσου!

Υπολόγισε τις δυσκολίες και ταυτόχρονα περιφρόνησέ τες!

Άφησε τα οράματά σου, τις προσδοκίες σου να υπερβούν τους τέσσερις τοίχους του σχολείου και τους χαμηλούς ορίζοντες ενός προκατασκευασμένου ρεαλισμού.

Αρνήσου το πατρόν του ΔΝΤ και των αγορών που ονειρεύονται πως θα έχουν «αιώνια» µια νεολαία να λιώνει όπως το χιόνι στο βουνό για να αυξάνουν τις εµπορικές ιδέες τους…

Αρνήσου στο κράτος - εργοδότη να σου φέρεται σαν επιχειρηματίας και να θέλει το σχολείο ένα εμπορικό μαγαζί και τον εκπαιδευτικό έναν κακοπληρωμένο και υπάκουο υπάλληλό του. Απαίτησε ό,τι σου ανήκει για να ζεις με αξιοπρέπεια.

Αρνήσου τους λογιστικούς υπολογισμούς μιας πολιτικής που με το απατηλό σύνθημα «πρώτα ο μαθητής» δεν διστάζει, στη λογική του «Συμφώνου λιτότητας και περικοπών», να συγχωνεύει τμήματα και σχολεία, αδιαφορώντας για την υποβάθμιση των όρων μάθησης και διδασκαλίας και για τις πολύπλευρες ψυχοπαιδαγωγικές και κοινωνικές συνέπειες.

Μετάτρεψε το σχολείο από χώρο «εξεταστικής θυσίας», από μια άχαρη και ψυχρή «αίθουσα αναμονής» στην οποία αναγκαστικά περιμένει ο μαθητής μέχρι να έρθει η ώρα του μοιράσματος των τίτλων, σε χώρο γνώσης, διεκδίκησης, ζωής.

Υπονόμευσε την ανταγωνιστική σχολική ατμόσφαιρα, δημιουργώντας όρους συνεργασίας, επιβραβεύοντας τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη, επιχειρηματολογώντας υπέρ της θέσης, ότι «τα καλύτερα όνειρα στη ζωή μας είναι τα συλλογικά!».

Γνώρισε τους μαθητές σου όχι μόνο με το αυστηρό κριτήριο της επιτυχίας ή της αποτυχίας τους στο σχολείο, αλλά με τα βασικά στοιχεία της κοινωνικής τους ταυτότητας. Δώσε στις τάξεις ένα άλλο χρώμα, πιο ανθρώπινο, πιο ζωηρό, πιο κοινωνικό. Επισήμανε σε όλους τους τόνους και προς όλες τις κατευθύνσεις ότι το σχολικό σύστημα δεν έχει το δικαίωμα να δημιουργεί παραμελημένα παιδιά.

Σκύψε πάνω στα παιδιά των «τελευταίων θρανίων», αφουγκράσου τις ανάγκες τους, μάθε τους γράμματα. Στάσου στα ξένα παιδιά, πλησίασέ τα, κατάλαβε ότι δεν είναι αυτά το πρόβλημα, αντίθετα αυτά έχουν χίλια προβλήματα. Μην επιτρέψεις, από συναδελφική αλληλεγγύη, σε κανέναν να κάνει το «στιγματισμό» διδακτέα ύλη για το μαθητή.

Πείσε τους μαθητές σου ότι οι σχέσεις σας μπορούν να πάψουν να είναι ανταγωνιστικές όταν η ουσιαστική συμμετοχή τους στη σχολική ζωή θα δρομολογηθεί στους όρους θέσπισης και τήρησης κανόνων που θα εξασφαλίζουν δικαιώματα και καθήκοντα σε όλους.

Μίλησε στους μαθητές σου και στους γονείς τους με απλά λόγια για τα εκπαιδευτικά προβλήματα, για τη φτώχεια και την ανεργία, για το μέλλον που ετοιμάζει ο σύγχρονος Ηρώδης, για το φασισμό που καραδοκεί, για την κοινότητα συμφερόντων μαθητών-δασκάλων-εργαζομένων, για τους αναγκαίους κοινούς αγώνες που πρέπει να γίνουν.

Αφόπλισε τον ωχαδελφισμό, τη λογική τού «τόσα παίρνω, τόσο δουλεύω». Κατέβασε την καρδιά σου από την έδρα, αφουγκράσου τα χτυποκάρδια, μετάτρεψε τους μαθητές σου σε παρατηρητές - δράστες, διέγειρε την παρατηρητικότητά τους, ανάγκασέ τους να πάρουν αποφάσεις, δώσε τους επιχειρήματα, ώθησέ τους στη συνειδητοποίηση.

Πρόβαλε το ρόλο του δασκάλου - εμψυχωτή, αρνήσου τη μετατροπή σου σε μικρόψυχο ελεγκτή, σε συμβολαιογράφο επιδόσεων, μην αφήνεις να σε μετατρέψουν σε κακοπληρωμένο τεχνικό χωρίς διάθεση και χαμόγελο.

Μίλησε με το συνάδελφό σου, συζήτησε μαζί του τα κοινά σας προβλήματα, στήριξέ τον, κάνε τη σταματημένη του καρδιά να λειτουργήσει και πάλι, φτιάξε μαζί του και με άλλους τον «κύκλο των ποιητών» του σχολείου σου, που θα εμπνεύσει, θα υψώσει πύργο ατίθασο στην όποια αυθαιρεσία της διοίκησης.

Συνδέσου με τα συνδικαλιστικά σου όργανα, γύρισε την πλάτη σου στους συμβιβασμένους-ιδιοτελείς, φτιάξε επιτροπές αγώνα με δραστήριους-δυσαρεστημένους, άλλαξε τους συσχετισμούς, δώσε να καταλάβουν ότι εσείς θα δώσετε τη μάχη γιατί εσάς αφορά ο πόλεμος και η καταστροφή ή η σωτηρία.

Πείσε ότι δεν πρέπει να περιμένουν ν' ακούσουν καμπάνες για να σηκωθούν από τον ύπνο, τα σήμαντρα εσείς θα τα ηχήσετε απο μόνοι σας! Δείξε, με την υπομονή και την επιμονή που απαιτεί η γνώση ότι ο αγώνας είναι δίκαιος, μακρύς και επίμονος, ότι ο αντίπαλος φαντάζει μεγάλος μόνο επειδή ο κόσμος της εργασίας είναι γονατισμένος. Δώσε το χέρι σου σε όποιον πασχίζει να σηκωθεί.

Εξήγησε ξανά και ξανά ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Δεν υπάρχει πλέον λύση ατομική. Δεν υπάρχει σωτηρία χωρίς θυσίες. Δεν υπάρχουν κόλπα για να ξεφύγει κανείς. Πες το καθαρά: Ο αγώνας θα είναι μακρύς, δύσκολος, με καμπές αλλά είναι η μοναδική ελπίδα για να αποφύγει μια φρίκη χωρίς τέλος.

Άφησε άναυδους τους σοφούς του υπουργείου, τους µάγιστρους και τους διανοούμενους της αυλής και της οθόνης, διασάλευσε την «τάξη», άναψε φωτιές στην καρδιά και το μυαλό των μαθητών σου και των γονιών τους και επανέφερε στο προσκήνιο τη ζωντανή πολιτική και την αποτελεσµατικότητά της, και µαζί τον κόσµο των δραστήριων-δυσαρεστηµένων!

Οι κερασιές δεν ανθίζουν μόνο την Άνοιξη

Όταν η άλλη πλευρά, οπλισμένη με τη θεοσοφία της αγοράς, προτάσσει τα φθηνά οικόσημα και τα τσίγκινα εξαπτέρυγα της ιδιωτικοποίησης και του ξεθεμελιώματος του δημόσιου σχολείου, όταν κηρύσσει από τον άμβωνα την συντριβή των εκπαιδευτικών και σφυρηλατεί νέες χειροπέδες στη γνώση, όταν ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες περιφέρουν το άθλιο σώμα ενός τσακισμένου σχολείου ως αναστάσιμο, όταν το κράτος και η βία σφίγγουν για μια ακόμη φορά τα δεσμά του Προμηθέα… 

Τότε επιβάλλεται ο κόσμος της εργασίας να κάνει τους δικούς του ισολογισμούς, να καθαρίσει τα μάτια του από τις χρόνιες τσίμπλες, να «ξορκίσει» την παραλυσία και να τραβήξει τις σωστές διαχωριστικές γραμμές, ενάντια στους «πουρκουάδες», τους ριψάσπιδες και τα σκιάχτρα που φυτεύονται δίπλα του.

Οργανωμένα. Όχι χωριστά, ούτε υποταγμένα. Με το σύνθημα που ενώνει την τάξη: Ανατροπή αυτής της πολιτικής που στέλνει εμάς και τα παιδιά μας στην κόλαση. Να τολμήσουμε να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους: Κυβέρνηση – Ευρωπαϊκή Ένωση – ΔΝΤ φτιάχνουν φέρετρα για εμάς και ψυχιατρεία για τους γιους και τις κόρες μας. Ένα είναι σίγουρο: εάν δεν αλλάξουμε τον κόσμο, πολλοί θα αλλάξουμε κόσμο. Ένα είναι επίσης σίγουρο: Κάθε λαβύρινθος και κάθε μινώταυρος μπορεί να αντιμετωπιστεί!

Χρήστος Κάτσικας,

Ειδικός Γραμματέας Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων - μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού αντιτετράδια της εκπαίδευσης