της Κατερίνας Μήτσου*
Το νέο ΕΣΠΑ, έχει διαμορφωθεί προς μια τέτοια κατεύθυνση και για το λόγο αυτό είναι πολύ διαφορετικό στη φιλοσοφία του. Εμπεριέχει πολλές απαιτήσεις, δίνοντας έμφαση στην προώθηση της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας, της «έξυπνης εξειδίκευσης», της απασχόλησης, αλλά και σε δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα και σε ολοκληρωμένα προγράμματα τοπικής ανάπτυξης. Ένα σημαντικό επίσης στοιχείο είναι ότι η χρηματοδότηση των προγραμμάτων αυτών θα είναι πλέον πολυτομεακή.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα επαναπροσδιορίζεται και ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στον προγραμματισμό, την συμμετοχή και την υλοποίηση των χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων.
Πλέον η Τοπική Αυτοδιοίκηση καλείται να αναπτύξει ουσιαστική συνεργασία τόσο με τον ιδιωτικό τομέα, όσο και με την κοινωνία των πολιτών για την προετοιμασία, εφαρμογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση κάθε προγράμματος και μάλιστα χωρίς να έχει την απόλυτη πλειοψηφία στη λήψη των αποφάσεων.
Επίσης η Τοπική Αυτοδιοίκηση καλείται σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες να καθορίσουν την στρατηγική ανάπτυξης της περιοχής, να περιγράψουν τους στόχους και να διαμορφώσουν συγκεκριμένο σχέδιο δράσης και συγκεκριμένα έργα.
Τέλος η Τοπική Αυτοδιοίκηση καλείται να ενημερώσει τους εταίρους, να συντονίσει το διάλογο μεταξύ όλων των μερών, να διευκολύνει τις συνεργασίες και τις συμφωνίες.
Οι καινοτομίες στη Νέα Προγραμματική Περίοδο
Τρεις είναι οι βασικές καινοτομίες που εντοπίζονται στη Νέα Προγραμματική Περίοδο: η εταιρική σχέση, η διαβούλευση μεταξύ των εταίρων και τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Α. Εταιρική σχέση
Η αρχή της εταιρικής σχέσης αναφέρεται στη συνεργασία ανάμεσα στις δημόσιες αρχές των κρατών – μελών (εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο), στον ιδιωτικό τομέα και στην κοινωνία των πολιτών. Η συνεργασία αυτή βασίζεται στην ουσιαστική συμμετοχή όλων των εταίρων, καθ’ όλη τη διάρκεια του εκάστοτε προγράμματος (διαβούλευση, προετοιμασία, εφαρμογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση), διασφαλίζοντας την πολυφωνία στην εταιρική σχέση, αλλά και ίσες ευκαιρίες συμμετοχής σε κάθε εταίρο, από όποιον τομέα και αν προέρχεται.
Το κράτος – μέλος καλείται να οργανώσει εταιρική σχέση με:
α) τις αρμόδιες περιφερειακές, τοπικές και άλλες δημόσιες αρχές, β) τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους και γ) οποιοδήποτε άλλο κατάλληλο φορέα που εκπροσωπεί την κοινωνία των πολιτών (περιβαλλοντικοί εταίροι, ΜΚΟ, φορείς αρμόδιοι για την προώθηση της ισότητας και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού).
Β. Χρηματοδοτικά εργαλεία
1. Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (CLLD)
Η CLLD είναι ένα επιμέρους εργαλείο προς χρήση σε υπό-περιφερειακό επίπεδο. Αναπτύσσεται με πρωτοβουλία των κοινοτήτων, από ομάδες τοπικής δράσης που απαρτίζονται από εκπροσώπους των τοπικών δημόσιων και ιδιωτικών κοινωνικοοικονομικών συμφερόντων. Η κοινωνία των πολιτών και οι εταίροι του ιδιωτικού τομέα κατέχουν τουλάχιστον το 50% της εξουσίας στη λήψη αποφάσεων και καμία ομάδα συμφερόντων δεν έχει πάνω από το 49% των ψήφων. Οι στρατηγικές της τοπικής ανάπτυξης καθορίζουν την περιοχή και τον πληθυσμό που καλύπτεται, περιλαμβάνουν την ανάλυση των αναπτυξιακών αναγκών και της δυναμικής της περιοχής, περιγράφουν τους στόχους και διαμορφώνουν συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, όπου θα καταδεικνύεται ο τρόπος με τον οποίο οι στόχοι μεταφράζονται σε συγκεκριμένα έργα.
Χρηματοδοτείται από το Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας & Αλιείας & Ταμείο Συνοχής).
2. Ολοκληρωμένη Εδαφική Επένδυση
Η ΟΕΕ είναι ένα εργαλείο υλοποίησης εδαφικών στρατηγικών με ολοκληρωμένο τρόπο.
Τα βασικά στοιχεία μιας ΟΕΕ είναι: α) καθορισμένη περιοχή και ολοκληρωμένη εδαφική στρατηγική ανάπτυξης, β) δέσμη δράσεων προς υλοποίηση γ) ρυθμίσεις διακυβέρνησης για τη διαχείριση της ΟΕΕ.
Χρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και το Ταμείο Συνοχής, αλλά δεν είναι υποχρεωτικός ο συνδυασμός όλων των ταμείων.
3. Ολοκληρωμένη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη
Στοχεύει στην καλλιέργεια ολοκληρωμένων αστικών πολιτικών, με σκοπό να ενισχυθεί ο ρόλος των πόλεων.
Οι πόλεις συνδυάζουν δράσεις που υποστηρίζονται από τομεακές επενδυτικές προτεραιότητες αστικού χαρακτήρα (βελτίωση αστικού περιβάλλοντος, προώθηση βιώσιμης αστικής κινητικότητας, κ.α.) και τις ενσωματώσουν στην ολοκληρωμένη στρατηγική αστικής ανάπτυξης.
Προσφέρει τη δυνατότητα για συνδυασμό χρηματοδοτήσεων που συνδέονται με διαφορετικούς θεματικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης από τους άξονες προτεραιοτήτων και επιχειρησιακά προγράμματα που υποστηρίζονται από τα ΕΤΠΑ, ΕΚΤ και Ταμείο Συνοχής.
Γ. Διαβούλευση
Τί είναι διαβούλευση;
Η διαβούλευση αποτελεί μια συνεχή, αμφίδρομη και διαδραστική διαδικασία, που στοχεύει στην αναζήτηση και ανταλλαγή απόψεων και ιδεών, ανάμεσα στους συμμετέχοντες σε αυτή. Η διαδικασία που ακολουθείται συνήθως περιλαμβάνει την καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης, τον καθορισμό των επιμέρους θεμάτων για τα οποία γίνεται η διαβούλευση, τη συζήτηση προτάσεων και την ανταλλαγή επιχειρημάτων και τέλος τη συμφωνία για ανάληψη ενεργειών από κοινού.
Ποιοί συμμετέχουν στη διαβούλευση;
Όλοι οι φορείς της τοπικής κοινωνίας: τοπικές δημόσιες αρχές, τοπικοί εμπορικοί και επαγγελματικοί σύλλογοι, επιστημονικοί σύλλογοι και φορείς, τοπικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών, φορείς ειδικών πληθυσμιακών ομάδων, εθελοντικές οργανώσεις και κινήσεις πολιτών, καθώς και κάθε άλλος φορέας που δρα σε τοπικό επίπεδο, και στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του και των δυνατοτήτων του, μπορεί να συμβάλλει στην επίτευξη των κοινών στόχων.
Ποιός ο ρόλος του Δήμου στη διαβούλευση των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων;
Ο δήμος μπορεί και οφείλει να κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως ο κοντινότερος στον πολίτη θεσμός, γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες. αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κάθε τοπική κοινωνία. Επιπλέον, γνωρίζει ότι η εμπλοκή της σε ζητήματα αναπτυξιακά και μη, μπορεί να επιφέρει θετικά αποτελέσματα. Επειδή όμως, η τοπική κοινωνία δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή σαν ένα ενιαίο σύνολο πολιτών, αλλά σαν διαφορετικές ομάδες συμφερόντων και εταίρων, η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ο μοναδικός φορέας που μπορεί να συγκεντρώσει και να συντονίσει τον «πολύχρωμο» αυτό πληθυσμό, ενισχύοντας την ανταλλαγή απόψεων, ώστε να υπάρξουν ουσιαστικά αποτελέσματα.
Συνεπώς, η τοπική αρχή είναι η πλέον αρμόδια για την ενημέρωση των εταίρων, τη διοργάνωση των επαφών και του διαλόγου μεταξύ των φορέων που λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο, τη λήψη αποφάσεων για τις γενικές αρχές της συνεργασίας, τη διευκόλυνση των συνεργασιών και εν συνεχεία για τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος ως προς τη συνέχιση των διαδικασιών και τη μακροπρόθεσμη προοπτική των συμφωνιών.
* Η Κατερίνα Μήτσου είναι συνεργάτης της ΚΕΔΕ
localit.gr
